29 :: Stand van de Maan
35 jaar geleden waren we er voor het laatst. Wanneer gaan we terug?
Op 18 juni dit jaar ging de eerste NASA maanmissie van start in ruim tien jaar. De lancering vond plaats een week voor moonwalker Michael Jackson plots overleed en een maand voor de veertigste verjaardag van de bemande maanlanding met de Apollo 11.
De raket Atlas V had twee kunstmanen aan boord: de Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) en de Lunar CRater Observation and Sensing Satellite (LCROSS). De LRO verkent het maanoppervlak om een geschikte plek te vinden voor toekomstige bemande landingen en een te bouwen maanbasis. De missie is onderdeel van NASA’s Project Constellation dat als doel heeft in 2020 weer een mens op de maan te zetten.
Voorstanders van Constellation vinden dat hoog tijd. NASA-astronaut Eugene Cernan, wie kent hem niet, was in 1972 de laatste man die voet op de maan heeft gezet als commandant van Apollo 17. Een afwezigheid van nu al ruim 35 jaar terwijl de maan astronomisch zo belangrijk is voor de aarde en technologisch voor verdere verkenningen dieper de ruimte in, met bovenaan de lijst Mars.
Het antwoord waarom een terugkeer naar de maan zo lang op zich laat wachten is meervoudig. Het Apollo-programma had zijn doel volbracht en president Kennedy had zijn belofte voor het einde van de jaren zestig een man op de maan te zetten ingelost. De Russen waren verslagen. President Nixon draaide begin jaren zeventig langzaam NASA’s geldkraan dicht. De ruimtevaart verdween van het wereldtoneel. Reagan bracht tijdens de Koude Oorlog de ruimtevaart terug naar de aarde met zijn hooggegrepen Star Wars ruimtedefensieplan. Bush daarop liet dat plan afkoelen en was druk met Scud-raketten in Irak. En onder Clinton waren bemande vluchten volstrekt onbespreekbaar. Bemande vluchten bleven hoogstens in een baan om de aarde met retourtjes naar het International Space Station. Verder dan de 350 kilometer hoogte waarop het ISS zich bevindt, zijn we sinds 1972 niet meer geweest. Niet met mensen althans.
Het was president George W. Bush die in 2004 de NASA aanzette een nieuwe Vision for Space Exploration te formuleren en zo de ruimtevaart een nieuwe injectie gaf. De ramp met Space Shuttle Columbia lag weliswaar nog vers in het geheugen, maar het succes van de Mars robotverkenners maakte ruimte voor nieuwe dromen. ‘We kiezen ervoor de ruimte te verkennen omdat we daarmee onze levens verbeteren en onze nationale ziel versterken. Laten we onze reis voortzetten’, aldus Bush. In 2006 kondigde NASA aan in 2020 een basis op de maan te willen bouwen. Een jaar later werd de lat nog hoger gelegd: een mens op Mars tegen 2037.
Constellation brengt net als Apollo een nieuwe generatie ruimtevaarttechnologie voort. Zo is er niet één maar zullen twee lanceerraketten gebruikt worden. De Ares I raket is gereserveerd voor de astronauten, de zwaardere Ares V voor de hardware. Ruimtecapsule Orion moet de Space Shuttle opvolgen en zal zowel gebruikt kunnen worden voor bezoeken aan het Internationale Space Station als voor een reis naar de maan. De Altair maanlander tot slot is de opvolger van de Eagle. Het is echter nog maar de vraag of de Altair ooit gaat landen.
Het decor is inmiddels ingrijpend veranderd. President Obama bewoont het Witte Huis en zijn land verkeert in een diepe recessie. In dat plaatje past geen miljardenverslindend ruimtevaartprogramma. Tegelijkertijd kan hij de weg die de NASA onder zijn voorganger heeft ingeslagen niet zomaar omleggen. Dus kiest Obama voor de politieke oplossing: hij stelde een onderzoekscommissie aan met als doel de toekomst van de bemande ruimtevaart tegen het licht te houden. De eerste adviezen zijn weinig bemoedigend.
Terwijl NASA-wetenschappers de eerste teruggestuurde maanfoto’s van de Lunar Reconnaissance Orbiter bestudeerden en de nog levende Apollo-astronauten, Buzz Ladrin voorop, tijdens de maanlandingherdenking gezamenlijk een vurig pleidooi lieten horen voor een reis naar Mars, raadde de commissie Augustine president Obama eind juli aan de focus van Operation Constallation te verleggen van de maan en Mars naar een verdere verkenning van ons zonnestelsel zónder bemande landingen. Door landingen, of deep gravity wells zoals ze worden genoemd door criticasters, uit de weg te gaan, kan de NASA tijd en geld besparen. Maanlanders bijvoorbeeld hoeven dan niet ontwikkeld te worden.
Constellation loopt intussen achter op schema en de Ares I lanceerraket heeft te kampen met technische problemen. De NASA heeft de oorspronkelijke plannen voor de Orion capsule al bijgesteld; in plaats van zes zal er plaats zijn voor vier astronauten. (Tijdens de Apollo-missies telde de crew drie leden.) Een handige stok achter de deur voor de NASA is dat de Space Shuttle volgend jaar met pensioen gaat. De Orion zal er waarschijnlijk wel komen, maanlanders blijven nog een vraagteken.
En dan is er nog het Internationale Space Station. De bouw van het station zal worden voltooid, zoveel is toegezegd. De financiële ondersteuning voor het ISS loopt nog tot 2015 en wordt mogelijk verlengd tot 2020 à 10 miljard dollar. Geld dat vervolgens niet naar de maan kan.
Wat Obama gaat doen, is nog onzeker. Het aanstellen van de commissie Augustine is door velen opgevat als een teken aan de wand. Tijdens de hoorzittingen van de commissie liet de wetenschappelijk adviseur van de president, John Holdren, desalniettemin weten dat Obama opgewonden is over bemande ruimtevaart. 'Dit is een president die het snapt, hij begrijpt hoe belangrijk de ruimte is, hij begrijpt hoe belangrijk bemande ruimtevaart is.'
Mochten de Amerikanen voorlopig niet naar de maan terugkeren, dan zijn er ook nog andere spelers. China heeft plannen kenbaar gemaakt om een taikonaut op de maan te zetten, ergens tussen 2025 en 2030. Japan heeft sondes om de maan cirkelen ter verkenning. Zelfs India heeft interesse getoond in een maanmissie. En dan is er nog de commerciële sector waar in het verlengde van Virgin Galactic wordt gekeken naar maantoerisme. Dat zal exclusief landingen zijn, maar toch. Ook vanuit een baan om de maan zijn wij allen even groot.