Bright 25 van 2011

De belangrijkste trends en producten van 2011: Steve Jobs, Samsung Galaxy 2, Instagram, planking. Het was een heftig jaar.

25. Bright Screenzine
We hadden onze iPad app al begin 2010 aangekondigd. Hij verscheen na een, eh, lange leercurve uiteindelijk in maart van dit jaar toen ook de iPad 2 uitkwam. Screenzine hadden we ‘m gedoopt: een magazine gemaakt voor het scherm. We vroegen er 3,99 euro voor. Een hoge prijs wellicht voor app-begrippen, maar de totale ‘leestijd’ van de eerste editie, waaronder een feature-length documentaire, was met drie uur en drie kwartier langer dan de special extended edition van Lord of the Rings: The Two Towers. Na drie maanden verkoop in de App Store waren we uit de kosten, wat optimistisch stemt voor de toekomst van de kwartaaluitgave. Door vertragingen met de release van onze iOS app heeft de tweede editie van Bright Screenzine op zich laten wachten. Die staat nu voor 2012 op de rit. Wordt vervolgd dus!

24. Chromebook
Het was een gedurfde zet van Google: een laptop die alleen maar over een browser beschikt. De Chromebook is misschien wel meer ‘netbook’ dan bestaande netbooks. Iets installeren kan niet, bestanden opslaan nauwelijks, alles vindt plaats online en in de cloud. Daardoor hoeft de laptop zelf niet heel krachtig te zijn; ChromeOS draait op een kleine solid state drive. Dat maakt de laptop relatief goedkoop en razendsnel. Het concept is echter boeiender dan de uitvoering. Draadloos internet is nog onvoldoende alomtegenwoordig om zonder na te denken een Chromebook overal mee naar toe te nemen. Er zijn weliswaar diverse aantrekkelijke clouddiensten, zoals Google Docs, maar er zijn nog talloze programma’s zonder goed webalternatief. Waar de tablet wel een plek veroverde tussen smartphone en laptop, valt de Chromebook tussen wal en schip.

23. Planking
De strijd om de titel meme van het jaar was fel. Charlie Sheen, de gevallen acteur voorzien van tijgerbloed en een bonte cocktail aan drugs, deed zijn stinkende best om te winnen. Het mocht niet baten: wij hebben eerder een zwak voor rages die van de straat komen, lees, de sociale netwerken. Op het grootste netwerk Facebook was 2011 het jaar van planking. Foto’s van mensen die op de vreemdste plekken een plank nadoen: gestrekt op je buik liggen met het hoofd plat op de ondergrond, de armen strak langs het lichaam en liefst met de handpalmen naar boven gericht. De hype ontstond in Australië en ging mondiaal toen de eerste dode viel. Het voorlopige hoogtepunt was op 25 mei: Wereld Planking Dag. Als meme kende planking vele nazaten, zoals stocking, owling, coning, leisure diving, en batmanning. Het origineel was toch het leukst.

22. Dead Island
Er worden al jaren trailers gemaakt voor games, een industrie die groter is dan die van film maar nog vecht voor dezelfde status. De meeste laten zien wat je van een game kunt verwachten met een hoop kabaal en eye candy. Zelden word je geraakt door een gametrailer. Tot die voor het spel Dead Island. De trailer begint met een jong meisje dat dood in het gras ligt bij een hotel op een tropisch eiland. Je hoort een meeslepend, treurig deuntje op de piano. Op de achtergrond staat een man in brand en blijkt terugwaarts te lopen. Plots stijgt het meisje op en zien we hoe de val tot stand kwam. Teruggespoelde beelden in slowmotion van zombies (sowieso hot in 2011) die een jong gezin belagen, worden afgewisseld met de voorgeschiedenis op normale snelheid. Ze ontmoeten elkaar op het moment dat de vader het meisje opvangt uit de gang vlak nadat ze is gebeten. Hartverscheurend. De soundtrack werd een hit en het spel bleek uiteindelijk tegen te vallen. Wij vonden de trailer althans beter.

21. Zite
Het succes van Apple’s iPad, vorig jaar op nummer 1 in de Bright 25 (zie kader), gaf kranten- en tijdschriftenuitgevers wereldwijd hoop op een nieuw verdienmodel. Op het web waar gratis de norm is waren ze er vijftien jaar lang niet in geslaagd geld te vragen aan het publiek. Datzelfde publiek kocht wel bij de vleet apps voor hun iPhone en iPad zo bleek. App-versies van uitgaven als The New York Times, NRC.next en Wired lieten niet lang op zich wachten. De eerste verkopen waren bemoedigend maar het nieuwtje was er snel af. Oude wijn in nieuwe zakken luidde het veelgeuite oordeel. Slechts weinigen deden moeite om voor tablets iets nieuws te ontwikkelen. Zelfs iPad-krant The Daily van Rupert Murdoch kon niet boeien. Vernieuwing kwam uit een andere hoek. Niet uitgevers maar software-ontwikkelaars gingen met het publiek aan de haal. In 2010 wees Apple zelf Flipboard aan als App van het Jaar. Deze app bundelt feeds van sites en blogs aan die van je netwerken en presenteert ze fraai vormgegeven als social magazine waar je eenvoudig doorheen swipet. Een game changer. Vele kopieen volgden: TweetMag, Pulse, News.me, Hitpad. De beste nieuwsapp van 2011 vinden wij echter Zite, een ‘personalised iPad magazine’. Voer je netwerken in, kies de nieuwsgenres die je wilt volgen en voila, Zite presenteert een magazine op maat. Een die bovendien steeds slimmer wordt in het selecteren van nieuws dat jou zal interesseren. Je kunt feedback geven maar zelfs als je niks doet, dan nog leert de app van je leesgedrag. In augustus is Zite overgenomen door CNN.

20. Databundels
De telecomsector heeft nooit uitgeblonken in helderheid. De mobiele operators bijvoorbeeld weten belminuten, sms-pakketten en databundels zo te husselen tot abonnementsvormen dat ieder weldenkend mens door de bomen het bos niet meer ziet. Naar eigen zeggen om zo de klant tegemoet te komen en een abonnement op maat te kunnen bieden. In feite zinspelen ze juist op ondoorzichtigheid. Mensen weten niet hoeveel ze bellen en sms-en en surfen op hun mobiel. We hebben ook helemaal geen zin om dat uit te zoeken. En dus betaalt vrijwel iedereen te veel. Er was even een opleving in klantenservice met de komst van smartphones en de introductie van databundels. Die bundels waren tegen een schappelijk bedrag namelijk onbeperkt. Dat was natuurlijk veel te simpel en klantvriendelijk. Bovendien zagen de operators dat het bel- en sms-verkeer afnam (welgeteld 10 procent overigens) ten faveure van gratis internetdiensten als Whatsapp en Skype. Waarop alle grote operators dit jaar rücksichtslos de onbeperkte databundels schrapten. KPN, Vodafone en ook T-Mobile als je de kleine lettertjes leest. Ze moeten vooral zo doorgaan. Wij voorspellen dat dadelijk alleen nog de bandbreedte telt, zoals bij internetabonnementen.

19. Google+
De Grote Vier hebben elk van huis uit allemaal een specialiteit. Google is ‘s wereld populairste zoekmachine, Facebook is hét sociale netwerk, Amazon is nummer één in e-commerce en Apple is onnavolgbaar in digital lifestyle. Ze bestrijden elkaar allemaal op hun sterke punten om de voorsprong niet te groot te laten worden. Als Apple scoort met de iPad, reageert Amazon met de Kindle Fire. Als het gerucht gaat dat Facebook aan een eigen zoekmachine werkt, dan komt Google met een sociaal netwerk. De laatste heet Google+. De interface was voor Google’s doen heel behoorlijk en er zaten slimmigheden in die Facebook nog niet bood, zoals Hangouts en Circles (vriendengroepen). Bovendien waren de privacy-instellingen bij Google+ voor de verandering eens helder. De jacht op invites na de start eind juni was fel onder digirati. Binnen twee weken waren er al tien miljoen gebruikers. Daarna werd het stil. Er zijn veel mensen met een Google+ account maar gebruikt wordt het nauwelijks, zelfs niet door de topmensen van Google zelf. Waarom zou je ook als al je vrienden al op Facebook zitten? Facebook reageerde alert en bood binnen een paar maanden vergelijkbare functionaliteit. Dat is misschien nog wel de grootste winst van Google+: Facebook is er beter door geworden.

18. Source Code
Als filmjaar kende 2011 veel goede films maar weinig echte toppers. We waren blij verrast door Drive met Ryan Gosling, The King’s Speech was ontroerend en Nathalie Portman is lekker bezig, maar als we één film moeten aanwijzen als film van het jaar door de bril van Bright dan is dat Source Code met Jake Gyllenhaal. Het ingenieuze scifi-thriller verhaal van Ben Ripley is met veel verve in beeld gebracht door regisseur Duncan Jones die in 2009 zo sterk debuteerde met Moon. Er zijn explosies, er is actie, er is een experimentele techniek, maar het hart van Source Code zit in de zoektocht naar antwoorden en de emotionele worsteling die de hoofdpersoon moet doorstaan. Hoewel het slot je hersens in een gordiaanse knoop legt, wat doet denken aan Inception, was ik achteraf vooral blij dat ik leef.

17. Bart Hess
We hebben al een tijd een oogje op Bart Hess. Hij viel ons op toen hij in 2007 afstudeerde aan de Design Academy Eindhoven met ‘Future Fur’. Zijn fascinatie voor materialen en de huid als canvas bleven, ook in de sterke reeks ‘Future Human Shapes’ die hij samen met Lucy McRae maakte. Dat bracht Hess op de radar van Lady Gaga waar hij vorig jaar de Slime Dress voor ontwierp. 2011 was een productief jaar met ‘Echo’ en ‘Liquified’ en hij maakte voor STRP festival in Eindhoven de intrigerende leader. Hess won tijdens de Dutch Design Awards dit jaar de Young Designer Award. 'Hess heeft een zeer eigen en herkenbaar handschrift. Met zijn ontwerpen is hij in staat om met nieuwe en bestaande materialen iets innovatiefs neer te zetten en lijkt hij nieuwe werelden aan te boren. Zijn werk is van internationale allure', aldus de jury. What they said.

16. Wordfeud
Scandinaviërs zijn erg goed in het bedenken van simpele en verslavende mobiele games. Was 2010 het jaar van het Finse Angry Birds, dan is 2011 het jaar geworden van Håkon Bertheussen uit Noorwegen. Bertheussen is de maker van Wordfeud, een mobiele versie van Scrabble die veel slimmer in elkaar steekt dan het origineel. Je hebt uiteraard de tegels waarop je twee of drie keer de letter- of woordwaarde krijgt, maar het vernuft zit ‘m in hóe je Wordfeud kunt spelen. Het spel laat je vrienden of wildvreemden uitnodigen voor een potje. Je kunt tot maximaal dertig feuds simultaan spelen, waardoor er altijd wel iemand is die net op dat moment ook zin heeft om te spelen. Het derde sterke punt is dat spelers 72 uur de tijd hebben om hun beurt te spelen. Wat Wordfeud het perfecte spelletje maakt voor tussendoor. Jammer alleen dat de cheat-apps steeds beter worden. Wordfeud is ook een schoolvoorbeeld van het freemium model dat dit jaar trending was: de app is gratis maar het verwijderen van reclame kost geld, in het geval van Wordfeud 2,39 euro. De app telt inmiddels een kleine 10 miljoen gebruikers.

15. Vacant NL
Landschapsarchitect Ronald Rietveld baarde eind vorig jaar opzien op de biënnale in Venetië met zijn project Vacant NL, een enorme installatie met maquettes van tienduizend lege gebouwen in Nederland. Watertorens, kerken, stadhuizen, scholen, allemaal gebouwen die smeken om gebruikt te worden door de creatieve sector waar bestuurlijk Nederland zo graag mee scoort. Het project raakte een snaar. Dit jaar volgde een tweejarige masteropleiding Vacant NL over tijdelijk hergebruik aan het Sandberg Instituut en een internationale biënnale in Maastricht gewijd aan leegstand en herbestemming. Vacant NL won terecht een Dutch Design Award dit jaar in de categorie Ruimtelijk.

14. Bitcoin
We hebben eerder digitale valuta meegemaakt. Begin jaren negentig introduceerde Digicash anoniem digitaal geld beveiligd met cryptografie. Mooi systeem maar het was te complex voor het grote publiek. In 1998 ging het bedrijf failliet. Dit jaar zagen we de doorbraak van Bitcoin, net als Digicash digitaal geld beveiligd door cryptografie, alleen hier opgezet als een decentraal peer-to-peer netwerk. Tegen het décor van de financiele crises bezien draagt Bitcoin de belofte in zich om een interessant en autonoom alternatief te zijn op de verziekte wereld van echte valuta. De virtuele munt kon die belofte echter niet waarmaken. Op z’n hoogtepunt was een bitcoin omgerekend 32 dollar waard. In de zomer werd een van de online beurzen waaar bitcoins worden verhandeld gehackt en beleefde Bitcoin een flashcrash: de waarde daalde even naar 1 dollarcent. De koers herstelde weer maar sindsdien ging het desalniettemin bergafwaarts. Op moment van dit schrijven is de waarde iets meer dan 2 dollar. Niet bepaald een solide investering dus. Als echt betaalmiddel zijn bitcoins trouwens weinig praktisch; er zijn slechts een handjevol sites wereldwijd die ze als betaalmiddel accepteren.

13. Lifelapse
Het idee van Tom Klaver, Jeroen Bos en Glenn Wolters, alledrie begin twintig, is mooi van eenvoud: een iPhone-app die elke dertig seconden een foto neemt en zo je leven vastlegt. De app, Lifelapse geheten, maakt er ook een video van die een minuut duurt. De beste lapses maak je door je telefoon in het speciale tasje te dragen dat met een koord om je nek hangt, de Lifepouch. De app werd wereldwijd meteen opgepikt, investeerders stonden voor de deur. De jongens lieten zich niet gek maken. Het project lift mee op trends als sharing en selftracking. De eerste mag bekend verondersteld worden, de laatste neemt recentelijk een vlucht met gizmo’s als de Fitbit en de Up van Jawbone die je in staat stellen allerlei zaken in je dagelijkse leven bij te houden, van je slaap tot eetpatronen en of je voldoende beweegt. Lifelapse is daarentegen minder high maintenance en maakt alleen een foto. De start-up van het jaar wat ons betreft.

12. The Joy of Stats
Wij houden van infographics, we kunnen er geen genoeg van krijgen. Zelfs die goedkoop gemaakte infographics die door sites worden gepubliceerd en zo lang zijn dat je wel een meter naar beneden moet scrollen. De koning van infographics is wat ons betreft Hans Rosling. Van huis uit medicus raakte de Zweedse professor aan de universiteit van Uppsala bezeten van de vertelkracht van infographics. Rosling kan er zelf ook wat van. Hij gaf in 2006 zijn eerste presentatie bij TED onder het motto ‘let my dataset change your mindset’ en is er sindsdien elk jaar te gast. ‘In Hans Rosling’s hands, data sings’, aldus de organisatie. Vorig jaar benaderde de BBC Rosling om een tv-serie te maken. The Joy of Stats verscheen in december op de Britse tv en begin 2011 op internet waar de korte video’s uitgroeiden tot een hit met miljoenen views, met ‘200 Countries, 200 Years, 4 Years’ als uitschieter. Informatief, educatief en entertaining, knappe combi.

11. Voordekunst.nl
Naar voorbeeld van ‘s wereld populairste crowdfundingsite Kickstarter werd Voordekunst.nl in het leven geroepen om kunstprojecten te financieren door middel van donateurs. Die krijgen in ruilen voor hun gift een cadeautje, zoals een entreekaartje of hun naam in het programmaboekje. Hoe groter de gift, des te groter het cadeau. In november vierde de site zijn eerste verjaardag. In dat eerste jaar hebben 37 projecten hun financiering met succes afgerond, 9 niet en 28 liepen nog op moment van telling. In totaal hebben ruim 2800 donateurs meer dan 340 duizend euro gedoneerd. Niet slecht voor een linkse hobby! Om in 2012 door te kunnen gaan zoekt Voordekunst nu zelf financiering.

10. Nokia Lumia 800
‘This phone is.. AWESOME!!!!!’ De ontlading was groot tijdens Nokia World in Londen eind oktober. Alle frustratie kwam er uit. Jaren heeft de Finse gigant moeten aanhoren hoe ze waren ingehaald door Apple en Google met fancy touchscreen smartphones. Dat ze het niet meer in zich hadden. Dalende marktaandelen, winstwaarschuwingen, gedwongen ontslagen, het hield niet over. Toen kwam de nieuwe ceo Stephen Elop die het roer radicaal omgooide, Symbian inruilde voor Windows Phone en binnen zes maanden een nieuwe productlijn tevoorschijn toverde waar dat voorheen minstens 18 maanden duurde. Vlaggenschip van de eerste lichting Nokia Windows Phones is de Lumia 800. Werkelijk een beauty van een smartphone. Nokia is terug en doet weer mee. Voorlopig zit er niet meer in dan een derde plaats, achter Apple en Android, maar het staat in elk geval weer op het toneel.

9. Patent War
De juridische strijd over patenten tussen vrijwel alle grote spelers in de mobiele sector afgelopen jaar is terug te voeren op het succes van Android. Google stelt zijn besturingssysteem gratis ter beschikking aan smartphoneproducenten. Met veel succes, het heeft in een paar jaar tijd veertig procent van de markt veroverd. Dat is met name Apple, dat met 27% marktaandeel de enige afnemer is van zijn iOS, en Microsoft, met 6% de nummer drie met Windows Phone, een doorn in het oog. De zwakke plek van Google is zijn geringe aantal patenten voor smartphones: 1500 tegen de 4000 patenten van Apple en 17 duizend van Microsoft. Patenten zijn rechtsbeschermingen voor uitvindingen, maar op dit niveau zijn het stokken om de concurrentie mee te slaan of te dwarsbomen. En man, wat kreeg Google klappen. Nou ja, vooral de afnemers van Android: HTC, Samsung en Motorola. Microsoft ging achter HTC aan met als uitkomst dat HTC voor elke verkochte smartphone 40 dollar royalties moet betalen. De meeste aandacht ging dit jaar uit naar de rechtszaken tussen Apple en Samsung, met als voorlopig hoogtepunt een verkoopverbod op de Galaxy Tab 10.1 tablet van Samsung in alle landen behalve Nederland. Hier werd juist de Galaxy-lijn smartphones verboden. Samsung wilde op zijn beurt een verkoopverbod van de iPhone 5 (wat de 4S bleek te zijn). De rechter wees die claims af, waarna Samsung eieren voor zijn geld koos en aanpassingen maakte in de software en interface van genoemde toestellen. Motorola tenslotte, dat in Nederland een marginale rol speelt maar in de VS nog steeds populair is, kreeg een hele andere rol. Om in één keer zijn zwakke positie te verbeteren nam Google voor 9 miljard euro de mobiele tak van Motorola over, waarmee het 17 duizend patenten verwierf (en nog eens zevenduizend patentaanvragen). Hopelijk brengt dat weer wat rust in de tent.

8. AirPlay
Apple staat bekend als een bedrijf dat zijn ecosysteem voor hard- en software graag gesloten houdt, opdat alles zo soepel mogelijk met elkaar werkt. Een interessante uitzondering daarop is AirPlay, voor het draadloos streamen van muziek, video, foto’s en metadata. Aanvankelijk heette het AirTunes en kon je alleen via een Airport Express vanuit iTunes op je computer muziek draadloos naar je ‘oude’ stereo streamen. Daar kwam de Apple TV bij zodat de muziek desgewenst uit je tv kon komen. Vanaf iOS 4.2 ben je niet meer afhankelijk van iTunes en kun je ook vanaf de iPhone, iPad en iPod Touch muziek streamen. AirTunes werd vorig jaar omgedoopt tot AirPlay en ondersteunde voortaan ook video’s en foto’s. De echte doorbraak kwam met iOS 4.3 afgelopen voorjaar toen ook derden gebruik konden maken van de technologie. Diverse audiofabrikanten gingen meteen aan de slag met een golf aan AirPlay-speakers tot gevolg. (We vergelijken een paar mooie in de rubriek Deathmatch in dit nummer, zie pag xx.) Dat zijn speakers waarin je je iPhone of iPod Touch niet meer hoeft te docken. Je kiest op je toestel (of in iTunes op je computer) gewoon de AirPlay-speaker als uitgang en de muziek speelt draadloos. Een favoriete toepassing van AirPlay van de redactie is in een set-up met een Apple TV 2 en de app Air Video (niet aan Apple verbonden, vorig jaar op #19 in de Bright 25). Hiermee start je op je iPhone een film die op je computer staat, kies je vervolgens in de app de Apple TV 2 als AirPlay-speler en de film speelt op je tv af. Kind kan de was doen. NB: Sinds iOS 5 kun je met AirPlay Mirroring trouwens alles wat op je iApparaat gebeurt op de tv tonen via een Apple TV 2, waarmee de laatste in zekere zin een hele goedkope (119 euro) beamer is geworden. AirPlay werkt in onze ervaring eleganter dan UPnP en is goedkoper dan Sonos.

7. Spotify
Met de komst naar Nederland stond Spotify vorig jaar ook al in de Bright 25, maar de muziekstreamingdienst is dit jaar verder uitgegroeid tot dé streaming-tegenhanger van iTunes. Spotify is muziek voor de cloudgeneratie. Downloaden is niet meer nodig en afspeellijsten zijn eenvoudig te delen. Het is beschikbaar voor Windows en Mac, op diverse mediaspelers en als app op iOS, Android en sinds kort Windows Phone. KPN deed er een aardige actie mee, genaamd Playlist van je Leven, maar de start van Spotify in de VS was voor het jonge bedrijf van groter belang. Die en de samenwerking met Facebook. De Facebook-app schoot velen in het verkeerde keelgat, omdat voor een nieuw Spotify-account je voortaan met je Facebook-gegevens moest inloggen. Het aantal gebruikers groeide desalniettemin enorm en gaat richting de 15 miljoen. Daarvan zijn 2,5 miljoen betalende gebruikers. Het goedkoopste abonnement kost vijf euro per maand, het Premium-abonnement dat nodig is voor mobiel gebruik kost tien euro. Al het succes heeft de muziekwereld nog eens kritisch naar de dienst doen kijken. De opbrengsten voor artiesten zijn namelijk marginaal. In november lieten tientallen Britse labels om die reden hun muziek uit de bibliotheek van Spotify verwijderen. Is Spotify too good to be true?

6. Instagram
2011 betekende ook de doorbraak van Instagram, de populaire foto-app voor de iPhone die na zijn eerste maand eind 2010 al een half miljoen gebruikers telde en onlangs de grens van 13 miljoen passeerde. En dan moet de Android-versie nog uitkomen. Instagram is niet de enige app die foto’s laat bewerken met retro-fotofilters. Maar Instagram is gratis, heeft fijne filters, laat je foto’s eenvoudig delen en werkt over-all gewoon goed. Slim is dat je zowel je foto’s deelt binnen je Instagram-netwerk waar je snel en simpel foto’s met bijschriften kunt plaatsen, reageren en liken, als dat je diezelfde foto’s meteen kunt doorsturen naar Twitter, Facebook, Flickr en Tumblr. Dat maakt de dienst aantrekkelijk voor mensen die al elders hun fotoding doen én voor mensen die daar net mee beginnen. Klik!

5. Samsung Galaxy S2
Hiermee zijn we aanbeland bij de echte toppers van 2011. De eerste is de Samsung Galaxy S2. De opmars van Samsung is in het eerste jaar waarin in Nederland meer smartphones dan dumbphones zijn verkocht ongekend. Het was aanvankelijk HTC die als beste uit de startblokken kwam na de komst van Android. Zo was de eerste Android-smartphone in Nederland begin 2009 de G1 gemaakt door HTC. Samsung kwam iets later op gang maar pakte vervolgens op onnavolgbare wijze door. De Galaxy S2 is een bestseller, net als zijn voorloper, de Galaxy S. De iPhone is nog steeds de bestverkochte smartphone, maar Samsungs portfolio is veel breder dan dat van Apple. Dat is ook de kracht van Samsungs beleid, de Koreaanse elektronicagigant brengt gewoon heel veel modellen op de markt, of het nou smartphones of tablets zijn, en maakt zo voor ieder wat wils. De opvolger van de S2 staat ook al klaar. De Samsung Galaxy Nexus zal de eerste smartphone zijn met Android versie 4.0 en wordt nog dit jaar verwacht.

4. 99%
2011 was een jaar van verzet. Sinds de beurskrach eind 2008 is de westerse wereld in de greep van elkaar opeenvolgende financiële crises. De macht van de beurzen en banken is groot, zo blijkt bijvoorbeeld uit het vertrek van Berlusconi. Waar de politiek in Italië jaren machteloos was om zijn foute premier naar huis te sturen, daar was één moment van drukuitoefening uit de financiële wereld genoeg om hem meteen zijn biezen te laten pakken. Documentaires als Inside Job, die laten zien hoe in en in verrot het systeem is en hoe echte maatregelen uitblijven, gooiden olie op het vuur. Het enige lichtpunt in de duisternis was misschien wel WikiLeaks, de klokkenluiderssite die geen blad voor de mond nam, pal achter de waarheid ging staan en de vuile was buiten hing. Onder politieke druk in de VS sloten creditcardmaatschappijen en online betalingsdiensten WikiLeaks af van de buitenwereld, waardoor het amper nog donaties kon ontvangen en hen het werk vrijwel onmogelijk werd gemaakt. Dit leidde tot represailles van hackersgroepen als Anonymous en Lulzsec die de servers van betrokken partijen en instanties platlegden. In mei trokken in Spanje mensen de straat op om te protesteren tegen het establishment en eisten radicale politieke, economische en sociale veranderingen. In de Arabische wereld protesteerden mensen op hun beurt tegen onderdrukking. De ene na de andere dictator vertrok, werd afgezet of zelfs vermoord. In september werd in New York Wall Street bezet door demonstranten die het opnemen voor 99% van de bevolking en onder het motto ‘financiële waarden zijn geen menselijke waarden’ de situatie niet langer pikken. De Occupy-actie kreeg op tal van plekken navolging, waaronder in Amsterdam op het Beursplein. Op moment van dit schrijven mogen op de meeste plekken de betogers, soms met pepperspray, weer verdreven zijn, de woede en het ongenoegen blijft.

3. Nissan Leaf
LEAF staat voor Leading, Environmentally-friendly, Afforable, Family car. Een trotse omschrijving die Nissan ons inziens geheel waarmaakt. Weliswaar niet moeders mooiste auto maar de Leaf is wel de praalwagen voor de doorbraak van elektrische voertuigen dit jaar. De Nissan Leaf is zowel in Europa als wereldwijd uitgeroepen tot Auto van het Jaar. De ontstaansgeschiedenis is boeiend te noemen. De wedergeboorte van de elektrische auto begint eind jaren negentig in Californië waar de staat autofabrikanten dwingt om milieuvriendelijke voertuigen te produceren. General Motors, de grootste fabrikant in de VS, presenteert daarop de EV-1, een volledig elektrische auto. De belangstelling was groot, de waardering hoog, maar toen de lobby, aangestuurd door de auto- en olie-industrie, om de maatregelen terug te draaien succes had geboekt, verdween de EV-1 weer even snel van toneel als dat hij was verschenen. Het verhaal is mooi opgetekend in de documentaire Who Killed the Electric Car uit 2006 van Chris Paine. Bij de Japanse autofabrikanten zat de schrik er echter goed in en gingen halsoverkop aan de slag om met een antwoord te komen. De hybride Toyota Prius was daar het eerste resultaat van. Al Gore’s alarmerende documentaire An Inconvenient Truth had het klimaat blijvend op de agenda gezet. Het was een branchevreemde partij uit Silicon Valley die met een antwoord op vier wielen kwam: de Tesla Roadster, een volledig elektrische sportauto. Carlos Ghosn, ceo van Nissan, raakte geïnspireerd en gokte de toekomst van zijn bedrijf op een betaalbare, elektrische familiewagen. Die gok heeft goed uitgepakt. Het verhaal van GM, Tesla en Nissan is fraai vastgelegd door Paine in zijn vervolgdocumentaire, Revenge of the Electric Car. Volg ook Rutgers duurtest in een Nissan Leaf op Bright.nl. Onze toekomst staat op het spel.

2. Eindhoven
Rotterdam is de mainport, Schiphol de airport maar Eindhoven is de brainport van Nederland. De regio is goed voor een kwart van onze export (ter waarde van 57 miljard euro). Maar liefst 17 procent van de omzet komt uit de verkoop van innovatieve producten en diensten (het landelijk gemiddelde ligt op 6 procent). In de regio wordt naar verhouding jaarlijks het hoogste aantal patenten aangevraagd van Europa. Het prestigieuze Intelligent Community Forum verkoos Eindhoven dit jaar tot ‘slimste regio van de wereld’. De onafhankelijke denktank beoordeelt jaarlijks steden en regio’s op hun kennisniveau. Voorzitter Louis Zacharilla prees het ‘ecosysteem’ dat de stad gecreëerd heeft en noemt Eindhoven een ‘triple helix’, een hybride vorm waarin bedrijven, het onderwijs en de plaatselijke overheid in elkaar verstrengeld zijn geraakt. Dat succes is voor een groot deel aan Philips te danken. En tegenwoordig ook aan de vele spin-offs van de multinational, waarvan een deel is verzameld op de Hightech Campus. Eindhoven is daarnaast uitgegroeid tot epicentrum van design. De Design Academy behoort tot de beste opleidingen ter wereld. Vrijwel alle beroemde Nederlandse ontwerpers – Hutten, Bey, Jongerius, Eek – hebben er gestudeerd. In de Witte Dame komen beide werelden treffend bij elkaar; je loopt in het gebouw van de Academy zo naar Philips Design.

1. Steve Jobs
Steve Jobs is in oktober op 56-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van alvleesklierkanker. Veel te vroeg maar in zijn korte leven heeft hij veel veroorzaakt. ‘To put a dent in the universe’, zoals hij zijn streven zelf wel omschreef. Hij was als medeoprichter van Apple in de vorige eeuw al de vormgever van de personal computer. Onuitstaanbaar als hij kon zijn, zoals valt te lezen in zijn pas verschenen geautoriseerde biografie, werd hij zijn eigen bedrijf uitgewerkt. Hij kwam eind jaren negentig terug, blies het noodlijdende Apple nieuw leven in met de iMac en maakte van de computer een lifestyle product. Alsof dat niet genoeg was, scoorde hij in het afgelopen decennium nog een onvervalste hattrick, te beginnen met de iPod en iTunes in 2001, die samen de muziekindustrie op z’n kop zetten. Daarna volgde de iPhone, de ‘heruitvinding van de mobiele telefoon’. De komst van de iPad creëerde een nieuwe productgroep tussen smartphones en laptops waar niemand dacht dat ie zou kunnen bestaan. Steve Jobs was de John Lennon van het digitale tijdperk, een visionaire rebel wiens ideeën ons allemaal hebben geraakt. De woorden uit Apple’s Think Different campagne uit 1997, ten tijde van zijn terugkeer, doen hem mogelijk nog het meest recht: ‘Here’s to the crazy ones. The rebels. The troublemakers. The ones who see things differently. While some may see them as the crazy ones, we see genius. Because the people who are crazy enough to think they can change the world, are the ones who do.’

Beeld: Jing Zhang