De cyberpunkrevolutie van Douglas Rushkoff

De cyberpunkrevolutie van Douglas Rushkoff

21-05-2012 09:28 Laatste update: 28-04-2018 17:40

Om de wereld beter te begrijpen zou iedereen moeten leren programmeren. Pas dan kan je de werkwijze van reuzen als Facebook doorzien, betoogt Douglas Rushkoff.

Zou de beursgang van Facebook leiden tot de almachtige, eeuwigdurende dominantie van Zuckerbergs sociale netwerkimperium? Volgens de Amerikaanse schrijver en ‘mediatheoreticus’ Douglas Rushkoff zal het zo’n vaart niet lopen. Hij is wars van gecentraliseerde systemen die al onze informatiestromen en financiële transacties leiden. Hij schreef er zelfs een proefschrift over dat hij in juni aan de Universiteit Utrecht verdedigt

Geloof jij in de aanhoudende dominantie van Facebook?
Ach, het is alleen maar een modegril. Eerst zat iedereen op Friendster, toen op Myspace, nu op Facebook. Op het moment dat de cool kids Facebook stom vinden, rennen ze allemaal naar Google+, Mybook of zoiets.

Welke internetspelers maken ook over twintig jaar nog steeds de dienst uit?
Ik heb het gevoel dat Google, Facebook en Apple de kracht van Intel, Microsoft en IBM onderschatten. Dat zijn toch meer ervaren spelers. Microsoft heeft China bijvoorbeeld meer dwars gezeten dan Google. Google zei: we doen wat jullie willen, we censureren onze zoekmachine wel. Dat zijn kids. Bij IBM en dergelijke werken grote kerels met grijs haar met een diepgaand begrip van de werking van beurzen. Ik denk dat we het laatste nog niet gezien hebben van deze big old scary guys. Intel ontwikkelt nu al de chips voor 2040. Zij winnen, wat er ook gebeurt.

Zit je zelf op Facebook?
Als auteur wel, maar privé niet. Het klinkt misschien ouderwets, maar ik kan nog erg genieten van echt menselijk contact. Mijn advies is dan ook om dit soort tools te gebruiken om je echte leven te organiseren. If you use Facebook to get laid, that’s cool, if you use it because you can’t get laid, that’s not cool. Ik zie wel eens kinderen over straat lopen, allemaal verdiept in hun telefoon. Mensen vergeten daardoor dat je met face-to-face-interactie zoveel meer kan bereiken dan met tekstberichtjes. Een echte kus voelt als duizenden tekstberichtjes

In je boek Program or be programmed beweer je dat we zelf moeten gaan programmeren. Waarom?
We moeten begrijpen dat onze wereld als een besturingssysteem functioneert, waarin we worden voorgeprogrammeerd. Je krijgt op internet informatie te zien die precies in je straatje past. Daar vraag je zelf niet om. Dat komt omdat internetdiensten zijn geprogrammeerd om pageviews en advertentie-inkomsten te vergroten. Zelfs al programmeer je niet zelf, dan wil je toch op z’n minst weten wat programmeren is? Misschien leven we binnenkort wel niet meer in deze echte wereld. Als futurist Ray Kurzweil gelijk krijgt, dan gaan we in het Internet der Dingen leven en ons bewustzijn uploaden in een centraal besturingssysteem. We zullen onze pleziertjes dan niet meer halen uit ons lichaam, seks en aanrakingen, maar door pings of superpokes. We kunnen dan maar beter begrijpen hoe deze wereld in elkaar zit voordat de complete mensheid erheen migreert. Je wilt dan toch wel weten hoe dat in elkaar zit? Wie profiteert ervan? Waar ga je heen? Want als we daar eenmaal naartoe gaan dan is er geen terugweg.

Vooral voor jongeren is internet een vanzelfsprekend gegeven. Kunnen zij zich vinden in jouw roep om ‘het besturingssysteem van het leven’ actief te herprogrammeren?
De meerderheid niet. Zij vinden Facebook inmiddels net zo vanzelfsprekend als het gesproken woord. Zij begrijpen niet dat het geen neutrale speler is, ze denken dat het er daadwerkelijk is om jou te helpen vrienden te maken. Ze weten niet dat Facebook jouw sociale statistieken aan bedrijven verkoopt. Ook denken veel jongeren dat hun stemmen voor American Idol echt meetellen. Net als dat mensen vroeger dachten dat Pro Wrestling echt was in plaats van amusement. Ik denk dat slechts 10-15% van de jongeren begrijpt wat er aan de hand is. Hen wil ik proberen te beïnvloeden om een radicale cyberpunkrevolutie te krijgen. Progressieve jongeren, zoals de Occupy-beweging, gamers en jongeren die geïnteresseerd zijn in de cybernetische toekomst van de mensheid zien dit als een oproep om mee te doen en een internet te creëren met meer ruimte voor lokale initiatieven.

Waarover gaat je proefschrift?
In mijn proefschrift stel ik dat ook de economie een gesloten besturingssysteem is. Geld is geen neutraal programma, het is geprogrammeerd door mensen. Geld overmaken via een centraal banksysteem is alsof je voor alles Windows gebruikt, niet wetende dat er ook zoiets als Linux bestaat.

Hoe kunnen we de euro ‘herprogrammeren’?
Naar mijn idee kan de euro alleen goed functioneren als het gekoppeld zou zijn aan lokale munteenheden, zoals de gulden. De eurocrisis zet mensen aan het denken: hoe werkt geld? Waar komt de waarde vandaan? Inmiddels realiseert Europa zich dat de euro gewoon een andere naam is voor de Duitse mark. Ik heb nog steeds wat guldens. Ik vond het prachtig geld, met mooie kleuren. Amerikaans geld voelt zo hardcore.

Tekst: Amanda Verdonk