De iDoc wordt volwassen

Acht voorbeelden die bewijzen dat de interactieve documentaire in opmars is.

De iDoc wordt volwassen. Dit beaamt Caspar Sonnen, oprichter en curator van IDFA Doclab. Volgens hem was er een paar jaar terug meer geld beschikbaar voor innovatieve projecten, maar worden er momenteel meer goede producties gemaakt. ‘Vier jaar geleden werd veel geld geïnvesteerd in interactive storytelling, maar veel makers bleven steken op experimenteel niveau. Er was toentertijd maar een handjevol makers wereldwijd die goede producties neerzetten. Nu focussen steeds meer mensen op wat werkt.’

Zelfs de grote omroepen wagen zich eraan, zoals je vorig jaar bijvoorbeeld zag bij VPRO’s TouchDoc Money and speed: inside the black box. Producties zijn tegenwoordig veel meer dan stukken aanklikbare video op je iPad in combinatie met een paar datavisualisaties. De grenzen waarbinnen geproduceerd wordt, zijn door de komst van nieuwe media totaal vervaagd. Volgens Sonnen is er maar één gangbare definitie voor een documentaire: 'een creatieve representatie van de werkelijkheid.' Onder deze brede opvatting vallen veel projecten. 'Alles is out of the box, want de box bestaat niet meer.' Makers hoeven zich niet meer te houden aan de eisen die een omroep of productiebedrijf stelt: lengte, vorm, toon, kleur, dimensie. Er is alle ruimte.

En omdat die ruimte steeds betere verrassingen oplevert, is het tijd voor een overzicht van de interactieve docs die afgelopen maanden pronkten op festivals. Zowel IDFA, Sundance (Amerika) en Docpoint (Finland) hadden verassingen in petto. En momenteel besteedt Berlinale - het grootste filmfestival in Berlijn - aandacht aan de interactieve doc. Van gecrowsourcede webdocumentaires tot fysieke kunstwerken.

Groepsdoc

1. 18 days in Egypt
Tijdens het Sundancefestival werd de aandacht gevestigd op 18 days in Egypt. Dit is een webdoc van productiebedrijf Group Stream. Mensen die de 18-daagse bezetting van het Tahrirplein hebben meegemaakt, worden opgeroepen een nieuw verhaal uit die periode te vertellen, naar aanleiding van foto’s, video’s en geluidsopnamen die de demonstranten maakten. Anderen kunnen hun materiaal, dat daarbij aansluit, vervolgens uploaden om het verhaal meer compleet te maken. Een gecrowdsourcede documentaire dus.

Er hangt nog een bètalabel aan de website, maar er zijn al tientallen verhalen te vinden met de meest uiteenlopende onderwerpen. Die variëren van kunstenaars, die geïnspireerd zijn door de opstand, tot mensen die brand stichtten om traangas onschadelijk te maken. Als je een stream opent, kun je bladeren door foto’s, video’s en tweets. Bekijk de documentaire hier.

(Deze video werkt niet in de app)

2. Farewell comrades
Documentaire over de Sovjet-Unie. Er wordt teruggeblikt op een tijd waarin bijna de helft van de wereldbevolking onder een communistisch regime leefde. Speerpunt van de doc is het snelle einde van de Sovjet-Unie: hoe heeft dat kunnen gebeuren?

De makers hebben niet alleen participanten van het oude regime onderzocht en geïnterviewd, maar ook de ‘gewone’ mens die aan dit regime onderworpen was. Talloze mensen hebben een bijdrage geleverd door een oude ansichtkaart mee te nemen naar een interview. Aan elke kaart kleeft een verhaal uit de Sovjetperiode.

Deze kaarten houden de berg informatie als lijm aan elkaar. Je ziet ze terug op een interactieve wereldkaart, waar je per land verhalen kunt selecteren. Daarnaast kun je makkelijk navigeren door middel van een interactieve tijdlijn. Bekijk de webversie van de documentaire hier. Naast een webdocu is Farewell comrades ook een televisieserie en een boek.

(Deze video werkt niet in de app)

3. Prism
Net als 18 days in Egypt is Prism een groepsproject dat na lancering wordt aangevuld. Deze keer niet met user generated content, maar met haarscherpe fotografie, video en geluid en daarom niet voor niets geselecteerd voor drie Europese documentairefestivals in 2012, waaronder Brighton Festival in Engeland.

Je kunt het zien als een platform voor verhalen over de Griekse crisis. ‘Alles wat de reguliere media niet laat zien, zie je hier’, vertellen de makers. Interessant aan dit soort projecten zijn de verschillende invalshoeken binnen één documentaire. In totaal werken veertien Grieken mee aan het project. Bekijk de productie hier.

Real life

4. Barcode
Misschien ken je hem. Hij maakte zijn debuut op IDFA. Barcode is een Canadese opstelling in de vorm van een grote, witte streepjescode die omringd wordt door verschillende objecten. Boeken, melkpakken, mobiele telefoons, sleutels, tennisrackets en meer.

Het laat je nadenken over jezelf als consument. Wanneer je een object op een verlicht voetstuk plaats, wordt er een video geprojecteerd op de streepjescode. Gevolg is een verhaal over het soort product dat ‘gescand’ is. Zo zie je bijvoorbeeld een fles in zee drijven, nadat je je cola hebt gescand. Er is ook een digitale versie die je online of in de gratis iPhone-app kunt proberen. Het werkt met echte producten, zolang de betreffende code is opgenomen in de database van de makers. Kijk hier de trailer.

5. A wall is a screen
Onze Duitse documentairevrienden van A wall is a screen, vinden de bioscoop overrated. Tijdens het DocPointfestival in Finland zetten zij een tour uit door de stad en gebruikten ze verschillende objecten als scherm om korte stukken video op te projecteren, zoals een gladgestreken berg sneeuw.

Augmented reality

6. Hunger in L.A.
Tijdens IDFA kon je zogenaamd 'rondlopen' in Brussel, in Amerika gaat de augmented reality-documentaire een stap verder bleek twee weken geleden op het Sundance Festival. Voormalig Newsweekcorrespondent Nonny de la Peña claimt een nieuw journalistiek genre. Festivalbezoekers kregen een bril op en liepen rond 'in' een 3d animatie, die is gemaakt naar aanleiding van ooggetuigenverslagen van een crisissituatie bij een voedselbank.

Hieronder het beeld dat je te zien krijgt en een video waarbij de scène werd nagespeeld en opgenomen.

Verken zelf

7. Condition one
Een Touch Doc is één ding maar Move doc? Bij de iPad-app Condition One lijkt het - in eerste instantie - dat je naar een doorsnee oorlogsdocumentaire zit te kijken maar als je de tablet beweegt, ‘stuur’ je de camera. Tijdens het afspelen van de video kun je dus rondkijken in de omgeving.

Het programma is ontwikkeld door fotojournalist Danfung Dennis, die binnen de gratis app video’s aanbiedt tegen betaling. In de toekomst kunnen we meer van dit soort apps verwachten. Het team van Condition One stelt een gratis videospeler met api beschikbaar, zodat ook andere bedrijven aan de slag kunnen met de technologie. Bovendien hebben ze laten weten te herinvesteren in R&D. We kijken uit naar de volgende versies. Download de huidige app hier.

(Deze video werkt niet in de app)

8. Bear71
In deze Canadese webdocumentaire, die in première ging op het Sundancefestival, verplaats je je in de huid van een grizzlybeer. De makers verzamelden materiaal van camera’s in een natuurpark, dat vervolgens in een digitaal landschap is geplaatst. Met de pijltjestoetsen loop je door het park en kom je in aanraking met brokken informatie. In een voiceover wordt verteld hoeveel invloed mensen uitoefenen op natuurgebied. Alles wat er in het park gebeurt, wordt in de gaten gehouden.

Als extra kun je je webcam aanzetten, waarna ook jij gevolgd kunt worden door andere mensen die de documentaire bekijken. Probeer het zelf.

(Deze video werkt niet in de app)