DRM Interview 2: Consumentenbond

Betaald downloaden met kopieer- beveiliging lijkt mislukt.

Hoe nu verder? Bright interviewt drie deskundigen over DRM. Als tweede: Ewald van Kouwen van de Consumenten- bond.

De eerste kraken en scheuren beginnen zichbaar te worden. EMI was vorige week de eerste van de grote platenmaatschappijen die DRM op downloads grotendeels afschafte. Daarmee lijken de campagnes van consumentenorganisaties in diverse Europese landen effect te krijgen.

In Nederland voert de Consumentenbond sinds vorig jaar actie tegen de nadelige gevolgen van kopieerbeveiliging. De bond diende onder meer officiële klachten in tegen Apple bij de Consumentenautoriteit en de Nederlandse Mededingingsautoriteit. Ewald van Kouwen is communicatiecoördinator bij de bond.

Waarom zijn jullie die campagne begonnen?

De muziekwereld is over kopieerbeveiliging nog verdeeld. De campagne heeft eerst tot doel om bewustwording te kweken dat dit een van de belangrijkste consumentenkwesties van deze tijd is. Met een onderzoek naar de beperkingen van downloadwinkels hebben we dat aangetoond. Nu zijn wij op zoek naar artiesten, downloadwinkels, maatschappijen en hardwaremakers die het eigenlijk met ons eens zijn. Wij zeggen: biedt nou geen muziek en films aan met onredelijke beperkingen, dan snij je jezelf in de vingers. Daarvan willen we de mensen in de entertainmentbranche overtuigen.

De zwanenzang van DRM lijkt ingezet met de opmerkingen van Steve Jobs van Apple en het besluit van EMI?

We moeten niet te snel juichen, maar er gebeurt nu van alles. Ik heb ook volop contact met de Noorse consumentenbond en die maken goede vorderingen. Maar dit is nog de eerste fase in de bewustwording. De discussie is gestart en het staat op de agenda. Dat is al heel wat.

Gaan jullie ook juridische acties nemen?

Voorlopig niet. De muziekindustrie moet zelf inzien dat ze op een schatkist zit maar hem weigert open te maken. Ze kunnen veel meer geld verdienen als ze de onredelijke beperkingen eraf halen omdat er dan veel meer vraag komt. Maar de angst voor piraterij overheerst. Gevolg is dat ze goedwillende betalende mensen pesten en de kwaadwillenden er toch geen last van hebben, want piraterij gaat toch wel door. Dat vind ik commercieel niet slim.

Al iets gehoord op de ingediende klachten bij de Consumentenautoriteit en de NMA tegen Apple?

Nee nog niet. Ze moeten zelf beslissen hoeveel prioriteit ze eraan willen geven. Er komt heel wat op die organisaties af. Wat Apple doet is in strijd met de huidige consumentenwetgeving.

Waarom alleen tegen Apple eigenlijk?

Omdat iTunes de grootste downloadwinkel is. Natuurlijk hebben we wel respect voor Apple. Ze hebben met iTunes de markt opengebroken. Ook in ons onderzoek naar downloadwinkels kwamen ze als beste naar boven. Het is niet zo slecht als de rest. Alles werkt en het downloaden gaat er snel. De andere downloadwinkels schieten tekort in gebruiksvriendelijkheid en in de helderheid van hun voorwaarden. Maar ze worden langzaam wel beter.

Wat vind je van sites als Surf2music en straks CommodoreWorld waar je een vast abonnement op muziek kan nemen?

Hoe dat kan uitpakken hebben we twee jaar geleden gezien met KPN Music Planet. Voor 10 cent per track kon je het nummer alleen op je harde schijf afspelen. Maar daar staken de labels een stokje voor. Vervolgens waren mensen al de muziek die ze op die manier hadden gekocht kwijt. Bij zo'n onbeperkt abonnement heb je ook geen muziek meer als je opzegt. Dat is op zich geen probleem. Als je maar goed vantevoren weet waar je aan begint.

Wat vind je van de prijzen van downloads?

De terugloop in cd-verkoop heeft haar oorzaak in de belachelijk hoge bedragen die ze voor cd's vragen. Ook de prijzen van downloads vind ik veel te hoog. Op sommige sites kosten ze bijna 1,50 euro per track. (Ook de DRM-vrije muziek van EMI bij Apple kost 1,30 euro per track. Hele albums zijn wel 9,99, red.) Als je een heel album zou downloaden ben je evenveel kwijt als aan het fysieke exemplaar. Dat is natuurlijk onzinnig. De entertainmentbranche is erg defensief rond prijzen. Die houden ze het liefst hoog. Terwijl een site als EMusic.com aantoont dat het wel kan. Die bieden voor eenderde van de prijs prima muziek zonder beperkingen.

Hoeveel cd's en dvd's koop je zelf per maand?

Ik ben een muziekliefhebber. Ik koop zo 10 cd's per maand. Dvd's? Die koop ik veel minder. Films komen veel te laat op de Nederlandse markt. Ik wil ze hebben als ze in Amerika uitkomen. En ik wil ze ook kunnen downloaden. Er zijn wel dvd-downloadsites maar die hebben alleen B-films. Bovendien mis je in de dvd-downloads de extra's die een gewone dvd wel heeft. Dus de Bittorrent-sites lonken sterk voor Nederlandse consumenten. Jammer vind ik dat Nederlandse filmmakers hun kans ook niet grijpen en films zonder DRM uitbrengen.

Waarom lijken jullie nog vooral op muziek te richten. DRM zit ook op films, games en straks HDTV?

Muziek is het meest overzichtelijk. Films en games, dat gaat allemaal nog komen.

Vrees je dat DRM ook op tv komt?

Ik verwacht absoluut dat dat gaat komen. De tv-producenten of zenders bepalen dan wat je wel en niet kan opnemen en hoeveel je ervoor moet betalen om iets later terug te zien. Vroeger kon je alles met je videorecorder vrij opnemen, maar als je straks iets ouds wilt zien, moet je betalen. Wij vinden dat we niet achteruit mogen gaan, dus dat een voetbalwedstrijd opnemen straks ook moet kunnen.

Wat zijn goede initiatieven volgens jou?

Hans Dulfer die zijn muziek na optredens op usb-sticks weggeeft. Een downloadwinkel zonder DRM voor kleine Nederlandse labels als PlaymeLoud of de grote Amerikaanse downloadsite EMusic. Zij hebben ook geen DRM. Ze laten zien dat het kan.

De dreigende heffingen op mp3-spelers, hd-recorders en flashgeheugen zijn er niet gekomen. Is dat wel eerlijk?

Dat hebben we succesvol afgewend. Niemand in de politiek wil dat er nieuwe heffingen komen, de minister van Justitie ook niet. Maar er moet wel een discussie over de toekomst komen. De vraag is hoe je op zo'n eerlijk mogelijke manier de creatieven kan belonen. Het huidige heffingensysteem waarbij geld wordt verdeeld door ondoorzichtige stichtingen als de stichting Thuiskopie werkt niet goed. Er komt te veel geld niet op de juiste plaats aan. Dat systeem is zo verrot als maar zijn kan. Het is ondemocratisch, het lijkt de Middeleeuwen wel. Het alternatief is DRM, maar dat is weer te beperkend voor de consument. Zonder beide is het niet goed voor de creatieven. Wij zijn niet tegen heffingen, want op zich is het voor consumenten heel handig. Ze zijn meteen van alle problemen af. Maar zoals het nu is: heffingen en DRM, dat kan ook niet. Heffingen moeten er alleen zijn als er sprake is van economische schade, een thuiskopie brengt dat niet toe. Een eigen kopie maken mag gewoon.

Waarom geen heffing op je internetabonnement, dan zijn wel in één klap klaar?

Daar zijn voors en tegens bij. Een vorm van heffing zou prettig kunnen zijn, maar hoe dat geregeld moet worden, daar zijn we niet uit. Het moet dan wel meteen in heel Europa gelden.

Wat vind je ervan dat Brein al 150 torrent-sites uit de lucht heeft laten halen?

Wij vinden dat commerciële illegaliteit keihard moet worden aangepakt. Dus mensen die dozen vol schijfjes verkopen of een Russische site die geen royalties afstaat. Maar torrentsites bevinden zich in een schemergebied. Het zijn vaak slechts hobbyisten die alleen maar links aanleggen. Dat is lastig.

Zijn mensen nog wel bereid te betalen voor muziek?

Ja, wel heel veel mensen willen gewoon betalen. Daarom mogen consumenten niet worden gecriminaliseerd. Veel mensen snappen best dat artiesten een eerlijke beloning moeten krijgen. Achter het Centraal Station kan je ook een nieuwe fiets kopen voor een tientje, maar mensen begrijpen best dat dat niet eerlijk is. Maar dan moet je wel zorgen dat het legale alternatief ook een redelijke prijs heeft en een goed aanbod, zonder belemmeringen, dan zijn mensen best bereid te betalen.

Hoe nu verder?

Dat DRM langzaam gaat verdwijnen lijkt duidelijk. De eerste voortekenen zijn al zichtbaar. Op het moment is het zaak de druk op te voeren. We hebben al drieduizend handtekeningen verzameld op consumentenbond.nl/kopie. Ook politici moeten zich nog meer bewust worden van de problemen en ook de nieuwe Kamerleden moeten we dat weer uitleggen. Pas daarna kunnen we beginnen aan de volgende fase: een maatschappelijk debat over heffingen en vergoedingen.

Zie ook de vorige aflevering van deze serie: componist Marco Raaphorst.

Volgende week het laatste deel met een expert uit de platenindustrie. Stay tuned.