Eerste 'blauwe' energiecentrale opent in Nederland

Je kunt duurzame energie opwekken door zout en zoet water te filteren. Geen betere plek voor een proefopstelling dan de Afsluitdijk.

De koning komt hem woensdag hoogstpersoonlijk officieel openen: de eerste proefopstelling om 'blauwe energie' op te wekken. Het is niet alleen de eerste centrale van Nederland, maar van de hele wereld. Het principe klinkt eenvoudig: met speciaal ontworpen membranen (filters) kun je energie opwekken uit het verschil in zoutgehalte tussen zeewater en zoet water.

Dag en nacht duurzaam

Duurzame energie kennen we in verschillende vormen: zonnepanelen breiden zich uit over Nederlandse daken, her en der staan windmolens. De zoet-en-zout-watermanier, die omgekeerde elektrodialyse (RED) heet, is net zo duurzaam. Het voordeel is echter dat je dag en nacht stroom kunt opwekken, ook al is het donker of staat er geen wind.

De Afsluitdijk, waar de eerste centrale is gebouwd, en de brede riviermondingen van bijvoorbeeld de Rijn en de Maas, geven Nederland veel potentie op dit gebied. In theorie is het mogelijk om met deze manier de hele wereld van duurzame energie te voorzien.

Zo werkt het

Waar zoet en zout water samenkomen, zoals bij de Afsluitdijk, kun je elektriciteit opwekken. In het zoute water zitten veel meer geladen zoutdeeltjes, ionen, dan in zoet water. Als je tussen zout en zoet water een membraan plaatst, dat alleen positief of negatief geladen deeltjes doorlaat, dan kun je het spanningsverschil dat dan ontstaat omzetten naar elektriciteit.

Nog niet rendabel

Eerst wordt de methode uitvoerig getest in de pas gebouwde centrale op de Afsluitdijk, die wordt gebruikt als onderzoeksfaciliteit. Daar zit 400 vierkante meter membraan in, die per uur 220.000 liter zout en 220.000 liter zoet water aankunnen. Nu levert dat nog niet zoveel energie op, maar als de hele Afsluitdijk gebruikt wordt voor blauwe energie, dan is dat in potentie genoeg voor de energiebehoefte van 500.000 huishoudens. Best aardig wat.

De testopstelling is echter bij lange na nog geen commerciële centrale. Daarvoor is ten minste een miljoen vierkante meter membraan nodig en moeten de membranen meer opleveren. Nu hebben ze een vermogen van 1,3 watt, maar dat moet minstens 2 à 3 watt worden om rendabel te zijn. De verwachting is dat deze blauwe energie straks 8 cent per kilowattuur gaat kosten. Goedkoper dan de bestaande duurzame energie, maar nog steeds duurder dan energie uit fossiele brandstoffen.

Efficiënter maken

"Onze promovendi gaan de centrale op de Afsluitdijk gebruiken als onderzoekfaciliteit om op grotere schaal de efficiëntie te verbeteren en de effecten van het gebruik van natuurlijk zee- en rivierwater te onderzoeken", zegt professor Kitty Nijmeijer van het MESA+ Instituut van de Universiteit Twente. "Het principe van omgekeerde elektrodialyse is al langer bekend, maar de efficiëntie was altijd veel te laag om grootschalige toepassing interessant te maken."

Naast de Universiteit Twente zijn ook Fujifilm en Wetsus betrokken bij de eerste blauwe energiecentrale.