Facebook-events voortaan opt-in na Haren?

De Duitse minister Ilse Aigner wil dat Facebook na de rellen in Haren een simpele maatregel neemt. 

Trending topic bij de bakker deze week is "Hoe heeft het kunnen gebeuren?". Dat lijkt me nogal eenvoudig te beantwoorden. (Vooral achteraf natuurlijk, mijn excuses daarvoor Haren.) Miljoenen mensen horen dat er iets bijzonders staat te gebeuren. Het beroemdste feestje van het decennium. Duizenden komen er op af.

Vervolgens gebeurt er niets. Mensen kijken elkaar aan, zingen liedjes en wachten. Voeg alcohol en M.E. toe en het duurt maar even voordat de verveling omslaat in een confrontatie. Koninginnedag blijft alleen gezellig als er genoeg te doen is. Anders gaan mensen zich ook vervelend gedragen. Zet die mensen allemaal op hetzelfde kruispunt en je hebt drama.

Achteraf klopt zo'n voorspelling natuurlijk altijd. Maar wie heeft er dan schuld? Allereerst de figuur die de eerste steen werpt. Daarna iedereen die wat dan ook maar stuk maakt of gooit. Aan de andere kant, wie weet hoe een puberend brein werkt, kan daar nog wat verzachtende omstandigheden in zien.

Zonder hype was er echter geen rel geweest. Dus wie is er dan verantwoordelijk voor de hype? De media rapporteerden dat Haren zich op het ergste voorbereidde. Dat is niet zo handig van de burgemeester van Haren geweest, want zonder media-aandacht was het vast kleiner gebleven. Crisiscommunicatie expert Hans Siepel vindt dat de gemeente Haren had moeten zeggen dat de bewoners écht niet zaten te wachten op een feestje. Persoonlijk denk ik dat ze beter niets hadden kunnen zeggen. De media-aandacht explodeerde met de aankondiging van de noodverordening.

Dat Merthe vrijgesproken wordt van blaam, lijkt voor de hand liggend. Als het zo is dat je een miljoen euro schade kunt veroorzaken door als 16-jarige een vakje niet aan te vinken, dan zadelen we elke puber op met een handgranaat die je alleen bij de pin mag dragen.

Wie elke puber daar feitelijk mee opzadelt, is Facebook. De NOS kopt wat tendentieus: 'Minister wil maatregelen Facebook'. Maar in het stuk blijkt dat de Duitse minister Ilse Aigner vindt dat Facebook de mogelijkheid om een evenement openbaar te maken of vrienden andere vrienden uit te laten nodigen als een opt-in moet laten werken en niet als een opt-out. Dat is geen censuur, dat is user interface design. Facebook heeft een belangrijke rol gekregen als spil in het sociale leven van een grote groep mensen. Daarmee krijgt ze ook een grotere verantwoordelijkheid.

Uit onderzoek is gebleken dat automobilisten zich bijvoorbeeld asocialer gaan gedragen als de verkeerssituatie streng gereguleerd is. De verantwoordelijkheid voor het inschatten van een situatie lijkt te vervallen als er overal waarschuwingsborden, verkeersdrempels en 30 kilometerzones zijn. De inrichting van de openbare ruimte heeft een grote invloed op het gedrag. Op dezelfde manier hebben ogenschijnlijk eenvoudige keuzes tussen opt-in en opt-out potentieel grote gevolgen. Nu Facebook bijna een monopolist is geworden, heeft ze daarmee meer verantwoordelijkheid dan ooit.