Interview: Philips' lichtbaas op TedxAmsterdam

Bright sprak met de designbaas van Philips' Lighting over lichtvervuiling en lampen bedienen via mobiele apps.

Rogier van der Heide is sinds maart chief design officer bij Philips Lighting. Hij houdt zich in die rol bezig met wat verlichting kan betekenen voor mensen in het dagelijks leven. Tijdens zijn presentatie op TedxAmsterdam richtte Van der Heide de aandacht vooral op de verspilling van licht. Lichtvervuiling is een groeiend probleem, waardoor in stedelijke gebieden nauwelijks nog sterren aan de nachthemel zichtbaar zijn.

Het behouden van het donker verdient volgens Van der Heide dan ook meer aandacht, omdat de mooiste vormen van lichtgebruik, in gebouwen of kunstwerken, ook baat hebben bij de inzet van donkere delen. Zonder duisternis geen licht wil hij maar zeggen. Architectuur moet daar meer rekening mee houden, vindt hij. Van der Heide ontwierp ook een lichtdemonstratie die dinsdagavond op de Stadsschouwburg werd vertoond.

Er is te veel lichtvervuiling, zegt een man bij een bedrijf dat al langer dan een eeuw zoveel mogelijk lampen verkoopt. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?
Rogier van der Heide: 'Het gaat ons niet alleen om het verkopen van zoveel mogelijk lampen. Het gaat tegenwoordig om het verbeteren van het leven van mensen. We moeten toegevoegde waarde bieden. De waarde ziet niet alleen maar in de lampen, maar ook in de software en de bediening. Ik ben vooral geïnteresseerd in lichtoplossingen, niet in lampen op zich.'

Hoe kan licht de gezondheid van mensen verbeteren?
'We ontdekken steeds meer over de rol die licht speelt op onze fysieke gesteldheid. Bepaalde kleuren blauw licht zijn van grote invloed op ons lichaamsritme, concentratievermogen, alertheid en ontspanning. Daarbij spelen hormonen in onze bloedbanen een rol en die worden beïnvloed door de kleur van het licht. Met name de blauwtinten blijken van de grootste invloed op de chemie in ons lichaam. Mensen kunnen door licht goed in te zetten productiever zijn op de werkvloer of beter slapen doordat ze sneller herstellen.'

Hoe onderzoekt Philips hoe licht het leven van mensen kan verbeteren?
'We doen bijvoorbeeld allerlei samenwerkingen met universiteiten die onderzoek doen naar de impact van licht. Zo zijn we betrokken bij een schoolproject waarbij wordt onderzocht of scholieren beter presteren bij bepaalde soorten licht. Het is bijvoorbeeld bekend dat blauw licht je beter laat concentereren. Leraren kunnen in dat project de verlichting aanpassen op basis van de taken die leerlingen moeten uitvoeren. De eerste resultaten zijn er positief en laten zien dat leerlingen betere prestaties halen als de verlichting wordt aangepast. Binnen twee jaar weten we de definitieve onderzoeksresultaten.'

Hoeveel investeert Philips in lichtonderzoek?
'We besteden er erg veel aandacht aan. Er gaat zo'n 500 miljoen euro de komende jaren naar research & development rond licht.'

Wat hebben consumenten thuis daar uiteindelijk aan?
'We kunnen de resultaten ook meenemen bij het verbeteren van onze huidige producten, zoals de Living Colors-lampen, waarbij mensen zelf de tinten kunnen aanpassen.'

Is het voor consumenten makkelijk genoeg om licht met bijvoorbeeld de Living Colors-lampen aan te passen aan de sociale situatie of de omgeving?
'Dat moeten we voor mensen nog makkelijker gaan maken. We moeten mensen nog meer uitleggen hoe ze licht beter kunnen aanpassen op situaties. Meer gebruiksgemak is bijvoorbeeld mogelijk door lampen te bedienen via mobiele apps.'

Komen jullie met apps voor lampen?
'Ja, daar werken we aan. Ik heb op het werk al een app waarmee ik de Living Colors-lampen kan bedienen. Dat komt er volgend jaar aan. Je kunt dan via de mobiel niet alleen de tinten aanpassen, maar ook presets van lichtinstellingen downloaden voor bepaalde situaties, of zelf presets aanmaken en die delen met anderen.'

Wat zijn goede voorbeelden van verlichting in de openbare ruimte in ons land?
'Licht moet de schoonheid van architectuur benadrukken of een boodschap toevoegen. Vroeger stond er bij het postgebouw bij Amsterdam Centraal een ruimte met een lichtinstallatie. Telkens als je daar met de trein langskwam, wist je door dat licht: daar staan mensen brieven te sorteren. Dat vind ik een mooi voorbeeld van betekenisvol licht.'

Je hebt ook de verlichting in het nieuwe Stedelijk Museum in Amsterdam ontworpen. Hoe ging dat?
'Dat gebouw had zo uitzonderlijk veel natuurlijk licht. Mijn lichtmeter wees wel 700 lux aan. Maar voor kunstwerken is dat helemaal niet toegestaan door het ministerie. Het maximum ligt op 50 lux, omdat licht anders de kunst kan beschadigen. Dus toen hebben we het gebouw zo ontworpen dat er bovenin veel gebruik wordt gemaakt van die grote hoeveelheid licht en waar de kunst hangt minder. Het was een heel karwei, maar het gebouw nadert nu eindelijk de voltooiing.'

Je liet hier tijdens TedxAmsterdam de grootste led-lamp ter wereld zien?
'Ik heb aan het Philips-laboratorium gevraagd om een grote ledlamp te maken die ik op het podium kon laten zien. Het resultaat is een veel grotere led dan normaal te koop is.'

Philips verkoopt al een paar jaar de Wake Up Light. Komt er ook een variant van een lamp die je snel in slaap laat vallen?
'Misschien wel. Licht speelt wel degelijk een rol bij het in slaap komen. Het is niet zo dat je een lamp kunt maken die, zoals met anti-geluid, het licht doet verdwijnen. Licht telt nu eenmaal bij elkaar op. Maar bepaalde kleuren licht, zoals warme kleuren als oranje, hebben wel positief effect bij het ontspannen. De Wake Up Light is al een commercieel succes, dus het ligt voor de hand om met varianten daarop te komen.'

Tot slot nog een lichttip voor de Bright-lezers?
'Lees na 's avonds tien uur niet vanaf een scherm van een computer of iPad, want dat is koud licht. Je bereikt dan een minder diepe slaap.'