Overheid open u!

Waar is het dichtstbijzijnde urinoir? Wat is de veiligste route naar school? Als de overheid meer data deelt, kunnen apps antwoord geven.

Twee leden van de Amsterdamse deelraad centrum hebben voorgesteld (pdf) om de overheidsinformatie van het stadsdeel zoveel mogelijk openbaar toegankelijk te maken. Zij hopen dat burgers en bedrijven die informatie vervolgens gaan gebruiken voor websites en apps.

Zo zou er bijvoorbeeld een app kunnen komen die de gebruiker laat zien waar de dichtstbijzijnde piskrul, plaskruis of andere openbare toiletgelegenheid is. Daarnaast denken de raadsleden aan programma's die fietsers helpen een veilige route te kiezen op basis van gegevens over verkeersongevallen. Geen overbodige luxe voor wie zijn kinderen op de fiets naar school laat gaan.

'Open data garandeert een serviceniveau voor burgers waar de overheid zelf tot op de dag van vandaag niet aan kan tippen', schrijven Thijs Kleinpaste (D66) en Stefan de Bruijn (VVD) in hun voorstel.

De plannen van Kleinpaste en De Bruijn zijn koren op de molen van Hackdeoverheid.nl, een organisatie die twee jaar geleden werd opgericht met als doel om meer overheidsinformatie openbaar te maken. Alle reden om eens te bellen met Lex Slaghuis van Hackdeoverheid.nl. Want hoe staat het buiten het Amsterdamse stadsdeel centrum eigenlijk met het beschikbaar stellen van overheidsinformatie?

Hebben jullie de afgelopen tijd meer overheden kunnen overhalen om hun informatie te delen?
Slaghuis: 'Tot nu toe is er nog weinig resultaat geboekt. Er wordt veel gepraat en gepolderd. Dat wil niet zeggen dat er nog helemaal niets is gebeurd. Veel overheden denken wel na over open data, maar zijn nog niet toegekomen aan het implementeren van de ideeën. Zo werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken aan een datacatalogus: een register van alle open data van de overheid. Dat die dienst nog niet online is, lijkt vooral het gevolg van de kabinetsformatie. Een nieuwe minister hoeft alleen nog maar de knop om te zetten.'

'Het is belangrijk dat die datacatalogus er komt. Op die manier kunnen programmeurs en bedrijven de beschikbare data makkelijk vinden. Nu zijn die gegevens vaak nog ergens weggestopt in een hoekje van website, bijvoorbeeld bij OCW waar je een interessante dataset kunt vinden over scholen. Daarnaast kan zo'n datacatalogus een impuls geven aan de beschikbaarheid van informatie omdat het voor overheden sexy wordt om daar op te staan.'

Denk je dat het beschikbaar stellen van data in deze tijd van bezuinigingen wel prioriteit gaat krijgen?
'Door data openbaar beschikbaar te maken, kun je juist geld besparen. Als je data aan de bron goed beschikbaar stelt, kun je veel besparen in het verder verwerken ervan. Dan kun je allerlei overheidswebsites behoorlijk vereenvoudigen of zelfs opdoeken.'

'Kijk naar ontwikkelingshulp: daar zijn nu in heel Nederland tweeduizend fte bezig om jaarrekeningen op te stellen en te rapporteren over bereikte resultaten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het aantal gebouwde scholen in Kenia en het aantal leerlingen op die scholen. Dat zijn allemaal hoogopgeleide mensen die dat doen. Zij kunnen hun tijd wel beter besteden. Maak die data openbaar en laat Buitenlandse Zaken daarmee een mashup maken van de stand zaken op het gebied van ontwikkelingssamenwerking.'

'Overheidsinstanties- en instellingen kunnen er zelf ook veel baat bij hebben dat informatie beschikbaar is. Zo is er bijvoorbeeld een brandweerman in de kazerne aan de Marnixstraat in Amsterdam die de dienst infrastructuur en vervoer zover heeft gekregen dat ze de wegopbrekingen niet meer faxen, maar per e-mail versturen met de bijbehorende gps-coördinaten erbij. Een digitale kaart van Amsterdam in de kazerne zorgt ervoor dat elke chauffeur weet waar de wegopbrekingen zitten. Handig, want dat betekent dat de brandweerwagens niet meer minuten vast hoeven te staan op een gracht omdat de routeplanner een nieuwe route moet berekenen.'

Zijn er in Nederland al echt aansprekende toepassingen van beschikbaar gestelde overheidsdata?
'Ik mis nog wel een beetje de kaskrakers. Dat is ook voor onszelf nog een beetje zoeken. Zelf vind ik OpenKVK wel een winnaar: dat heeft alles in zich om een krachtiger product te zijn dan de Kamer van Koophandel zelf. Die site wordt ook nog continu verbeterd. Zo wordt er nu bijvoorbeeld fuzzy search aan toegevoegd.'

'Daarnaast wreekt zich wel dat sommige overheidsinformatie nog niet goed ontsloten is. De site afvaltijd.nl is bijvoorbeeld een goed idee: typ je postcode in en je kunt zien op welke dagen je je vuilnis kunt buitenzetten. Maar omdat overheden die informatie zo divers aanbieden, is dat niet gelukt. Nu kun je alleen zien waar de glasbakken staan.'

Hoe reageren ambtenaren op jullie initiatieven?
'Over het algemeen heel goed. De mensen die ik tegenkom zijn doorgaans enthousiaste mensen met veel passie voor hun werk en belangstelling voor innovatie. Al is het ook een keer gebeurd dat een gemeenteambtenaar boos contact opnam met het ministerie van Binnenlandse Zaken omdat hij ervan overtuigd was dat wij hun computersystemen wilden kraken. Die man begreep niet waarom Binnenlandse Zaken zich met ons associeerde en had blijkbaar ook niet de moeite genomen om even onze website te bezoeken.'