Uitlegparty: 4G

De vierde generatie mobiele netwerken komt eraan: sneller en stabieler. Maar Nederland is er niet vroeg mee.

De eerste smartphones zijn al online op de nieuwe, snellere 4G-netwerken in onder meer Amerika, Scandinavië en Japan. Ten opzichte van de huidige mobiele netwerken (3G) biedt 4G hogere download- en uploadsnelheden en lagere reactietijden. Dat is handig bij videobellen, hd-streams en gamen. Niet alleen smartphones profiteren daarvan. In Las Vegas werden begin deze maand ook de eerste tablets met 4G-ondersteuning aangekondigd: de Motorola Xoom en de LG G-Tablet.

In Nederland gaat mobiel internet nog via de 3G-standaard HSDPA, de opvolger van UMTS. En als je pech hebt, in dunbevolkte gebieden, schakelt je mobiel terug op 2G: GPRS. HSDPA maakt op zijn beurt de komende jaren plaats voor de netwerktechnologie Long Term Evolution. LTE maakt downloadsnelheden van meer dan 100 mbps en uploadsnelheden van 50 mpbs mogelijk. Dat komt in de buurt van wat er nu via glasvezel verkrijgbaar is. Maar dat soort snelheden zijn economisch gezien niet meteen haalbaar.

Snelheid en meer voordelen

Het eerste LTE-netwerk startte TeliaSonera in Stockholm en Oslo eind 2009. De Japanse telco NTT DoCoMo heeft ook onlangs zijn LTE-netwerk gedemonstreerd dat snelheden kan halen tot 37,5 megabit per seconde. Dat is tien keer sneller dan 3G. Er zijn uploadsnelheden tot 12,5 mbps te halen. Japanners betalen hiervoor zestig euro per maand, maar krijgen wel een strenge 5 gb datalimiet. Een van de voordelen van LTE voor telecomaanbieders is dat ze helemaal kunnen overstappen naar een netwerk dat op het internetprotocol (IP) is gebaseerd, zowel voor vaste als mobiele verbindingen. Dat vereenvoudigt de hele infrastructuur en zorgt dus, als het goed is, voor minder kosten.

LTE is ook geschikt voor gebruik tijdens het reizen met hoge snelheid in auto of trein. De verbinding blijft goed werken met snelheden tot wel 350 km/u. Als LTE niet beschikbaar is, dan kunnen apparaten naadloos overschakelen op hsdpa, umts of gprs. Ook voor mobiele tv is LTE geschikt dankzij een multicast-ondersteuning. LTE betekent dus sterke concurrentie voor mobiele ether-tv via DVB-H, wat KPN nu aanbiedt en dat op maar een handvol toestellen worden ondersteund.



En Wimax dan?

Er is nog een andere 4G-techniek: Wimax. Maar deze heeft de strijd met LTE de laatste jaren verloren. Vrijwel alle grote telecomaanbieders en toestelfabrikanten storten zich nu op LTE en niet op Wimax. Dat was een tegenvaller voor Intel dat miljoenen in Wimax had gestoken. Wimax werd de afgelopen jaren, mede met Intel-geld, al rond Amsterdam aangeboden door de provider Aerea van Worldmax. Maar Aerea is wegens gebrek aan succes en mogelijkheid om landelijk uit te breiden op 1 augustus gestopt.

Aerea bood datasnelheden tot maximaal 12 mbps op laptops. Een maandabonnement met 5 mbps downloadsnelheid kostte twintig euro per maand. Op mobieltjes werkte Aera nog niet. Het was de bedoeling de datasnelheden op te krikken tot 32 mbps. Maar uitbreiding naar het noorden van het land mocht niet. Volgens het ministerie van Defensie zou het Wimax-netwerk te veel storen op de satellietbasis in het Friese Burum, een belangrijke internationale afluisterpost. Daarmee lijkt voor Wimax in Nederland de kous af.

Frequenties

Tele2 bracht rond Amsterdam al een experimenteel 4G-netwerk in de lucht via de 2,6 Ghz-band. Deze frequenties werden door het ministerie van Economische Zaken in april 2010 geveild aan KPN, Vodafone, T-Mobile, Ziggo/UPC en Tele2. De laatste twee kregen ze voor een zacht prijsje, omdat ze nieuwkomers zijn op de mobiele markt. Ziggo en UPC grijpen de komst van 4G aan om samen mobiele telecom aan te bieden.

Maar voordat 4G de Nederlandse consument bereikt is het waarschijnlijk al 2012. Nog niet alle 4G-frequenties in Nederland zijn namelijk verdeeld. Vanwege het kleine bereik van de hoge 2,6 Ghz-frequenties zijn te veel zendmasten nodig. Dit jaar of volgend jaar volgen veilingen voor lagere frequentiebanden, zoals 800 MHz en 900 MHz. Pas dan zijn landelijke 4G-netwerken aantrekkelijk genoeg voor aanbieders.

De ambtenaren bij EZ zijn relatief laat met het geven van duidelijkheid over de veilingen. In andere landen zijn de betreffende frequentiebanden al lang geregeld. In september liet het ministerie wel weten meer frequentieruimte in de 800 MHz-band beschikbaar te maken voor 4G mobiel breedband. 800 Mhz is belangrijk want deze band heeft veel minder antennes nodig en heeft een veel betere doordringbaarheid, zodat het bereik binnen gebouwen beter is dan bij 2,6 Ghz.

Interferentie en veilingen

Een probleem bij de invoering van LTE op deze frequenties kan interferentie met digitale tv via kabel of Digitenne zijn. Volgens een onderzoek door de Universiteit Twente is de kans dat een storing door de tv-kijker via de kabel is te zien erg klein. Slechts enkele honderden huishoudens zouden er in de praktijk last van krijgen. De kans op storingen van Digitenne lijkt wat groter. EZ noemt echter 'potentiële knelpunten hanteerbaar en oplosbaar'.

Het ministerie heeft gekozen voor gespreide veilingen, ondanks dat experts en telecombedrijven ervoor hebben gepleit alle frequenties (digitale tv, gsm, umts, 4G) allemaal zo snel mogelijk in één keer te veilen. Ambtenaren zijn nu eenmaal wel vaker eigenwijs. Het kabinet moet hierover nog beslissen. In principe hebben Digitenne en de Publieke Omroep nog een vergunning tot 2017, waardoor die frequenties pas in 2015 worden geveild, samen met de huidige 3G-frequenties. De veilingen voor 4G kunnen sowieso dit jaar of volgend jaar plaatsvinden, tegelijk met die van gsm. Duidelijk is wel dat kabelaars Ziggo en UPC er alles aan gelegen is om met 4G-netwerken de strijd met KPN straks op alle fronten aan te gaan.

Patentenstrijd

4G zorgt overigens ook voor een strijd om de patenten die bij de mobiele technologie van pas komen. Grote partijen als Google en Apple strijden bijvoorbeeld met elkaar om de aanschaf van de 4G-octrooien van Nortel. Dit is maar een klein onderdeel van een veel grotere slag om patenten, waarbij zo'n beetje alle partijen in de mobiele telefoniesector elkaar juridisch bestoken. Check deze infographic maar.

Wachten, wachten...

Doordat in Nederland nog niet alle voor 4G benodigde frequenties zijn geveild, duurt het misschien nog wel anderhalf jaar voordat consumenten van de snellere verbindingen gebruik kunnen maken. Hierdoor bestaat de kans dat de beste smartphones, die al 4G aan boord hebben, voorlopig niet officieel in Nederland op de markt komen.

Tijdens de Consumer Electronics Show in Las Vegas werden al meerdere 4G-toestellen gepresenteerd en dat waren de meest interessante telefoons van die beurs. Dat geldt ook voor 4G-tablets zoals een nieuwe 4G-versie van Samsungs Galaxy Tab. Nog even geduld dus, vanwege het gedraal in Den Haag.