Uitlegparty: IPv6
Volgend jaar zijn alle ip-adressen 'op'. Wat betekent dat voor internet als geheel en de gewone internetter?
Rond 8 februari zijn volgens de countdown op Inetcore alle ip-adressen onder het huidige internetprotocol, IP versie 4, vergeven. Dat betekent dat alle combinaties van vier getallen gebruikt zijn. In de praktijk duurt het nog wel iets langer doordat grote bedrijven een voorraadje adressen hebben opgebouwd. RIPE/NCC, een van de organisaties die blokken ip-adressen toewijst, verwacht dat het over enkele maanden zover is.
Ip-adressen zijn belangrijk voor het aansluiten van nieuwe apparaten op internet. Net zoals elke telefoon een nummer nodig heeft, geldt dat ook voor alle apparaten op internet. Zonder ip-adres doe je niet mee. Pc's, tablets, smartphones, tv's of digitale fotolijstjes, ze hebben allemaal een ip-adres nodig om online te kunnen.
Getallen
De huidige IPv4-adressen zijn ingevoerd in 1981. IPv4 kent maximaal 4,2 miljard combinaties. Die zijn nu 'op'. Bij IPv6 bestaan de IP-adressen uit 128 bits (zestien getallen), waardoor het totale aantal adressen uitkomt op 3,4 maal 10 tot de macht 38, een 3 met 38 nullen. Dat moet voor de komende generaties wel genoeg zijn.
Probleem bij de overgang van IPv4 naar IPv6 is dat beide niet compatibel zijn. Apparaten met het oude adres kunnen niet zomaar verbinden met apparaten met IPv6. De systemen werken naast elkaar. Er zijn dus allerlei aanpassingen nodig voor een soepele transitie.
Tunnels
Die tijdelijke oplossingen zijn er wel, bijvoorbeeld 'tunnels' voor IPv6 over IPv4. De IPv6-datapakketjes reizen dan door de IPv4-infrastructuur verpakt als een IPv4-pakketje. Mensen die bij providers Xs4all en Bit overstappen naar een IPv6-verbinding krijgen al een dual-stack-connectie. Ze kunnen dan hun oude ip-adres blijven gebruiken, maar krijgen er ook reeks IPv6-adressen bij. Ze gebruiken dus beide internetprotocollen naast elkaar. Zo is voorkomen dat ze geen delen van het internet missen die straks helemaal over zijn op IPv6. Want dat is het risico over enkele jaren.
Door dit soort oplossingen gaat IPv4 nog jaren mee in de westerse wereld. Vooral de rest van de wereld gaat sneller over naar het nieuwe protocol. Daar heerst namelijk een veel grotere adresschaarste, waarover later meer. Gevolg kan zijn dat je straks niet kan Skypen met iemand in India die al op IPv6-only zit of dat sommige websites onbereikbaar blijken omdat ze alleen IPv6-adressen hebben.
Invoering
Als gewone internetter hoef je je nu nog niet al te druk te maken over IPv6. Maar op lange termijn kan de overgang van IPv4 naar IPv6 wel gevolgen hebben voor eindgebruikers. Servers en routers moeten zijn vervangen om te kunnen communiceren met mensen die al wel op IPv6 zitten. Veel routers bij grote bedrijven en providers zijn inmiddels vervangen of geupdate, maar voor de apparaten bij mensen thuis, zoals wifi-modems, nog niet. Die kastjes staan er soms wel tien jaar zonder dat gebruikers er iets aan veranderen.
Probleem is dat verouderde apparaten te weinig geheugenruimte hebben om met IPv6 om te kunnen gaan, zodat ook software-updates op afstand geen soelaas bieden. Voor providers kost het vervangen van alle modems bij mensen thuis vooralsnog te veel geld.
IPv6-sites
De invoering van IPv6 zat er al jaren aan te komen, maar kwam langzaam om gang. Internetproviders en hostingbedrijven zijn traag geweest met het aanschaffen van nieuwe apparatuur of het geschikt maken van bestaande machines voor IPv6. Het probleem is immers nog niet nijpend. Met het opraken van de IPv4-adressen in zicht, wordt er ook bij grote bedrijven de laatste tijd veel aan IPv6 gedaan.
Ook websites en webservers moeten nu gereed gemaakt worden voor Ipv6. Anders zijn ze straks voor een deel van de internetters niet te bezoeken. Van Geenstijl.nl is er bijvoorbeeld al een IPv6-versie. Ook Facebook heeft een IPv6-site op dit speciale adres. Klik je erop dan krijg je niets te zien: je bent nog niet op IPv6 aan het surfen.
Werelddelen
De verdeling van ip-adressen zorgt er overigens voor dat met name Azië, Afrika en Latijns-Amerika sneller helemaal op IPv6 zullen overgaan. Bij de verdeling van IP-blokken 30 jaar geleden hebben de landen in die werelddelen minder adressen toegewezen gekregen, omdat er daar toen relatief minder internetgebruikers waren.
Vooral in India en China is er grote schaarste aan IPv4-adressen, terwijl de groei van internet daar enorm is. Gevolg: houtje-touwtje-systemen die momenteel wel prima werken, maar op lange termijn niet goed zijn voor internet als geheel. In sommige landen is ook een handel in blokken ip-adressen.
Invoering van IPv6 is logistiek gezien makkelijker bij nieuwe gebruikers - geef ze meteen een nieuw IPv6-modem - en vooral in Azië groeit internetgebruik relatief veel sneller dan hier. Nederlandse providers zetten voorlopig nog geen grote operaties op touw om apparaten bij klanten thuis te vervangen voor IPv6-ready-versies, al zou KPN daarvoor wel plannen maken.
Verbeteringen
IPv6 biedt niet alleen langere adressen, maar heeft ook nog een reeks andere verbeteringen. Die zijn allemaal vrij technisch van aard, zoals betere automatische instelling van netwerkverbindingen, gegevensbeveiliging op IP-niveau en ondersteuning van mobiele nodes. Ook zijn een uitgebreidere opties voor multicasting: pakketjes versturen van één bron naar meerdere ontvangers in een groep, handig voor streamen binnen grote netwerken. Het gros van de internetters zal zich met dit soort zaken nooit zelf bezighouden.
Zandloper
Alle besturingssystemen (Windows, Mac, Linux) zijn overigens allang geschikt voor IPv6. Het probleem bij de overgang zit hem in de tussenketen. Erik Huizer, de voorzitter van de Nederlandse IPv6 Task Force, heeft dat wel eens vergeleken met een zandloper: 'Alle ontwikkelingen gaan snel aan de boven- en onderkant van internet. Bovenkant is wat je ziet - web 2.0 - de onderkant is de infrastructuur - breedband, glasvezel. Maar de tussenlaag - het internetprotocol - daar gaat het mis, omdat niemand verantwoordelijk is.'
Op wereldschaal is massale invoering van IPv6 niet af te dwingen: op internet is nu eenmaal niemand de baas. Dat wringt rond de overgang naar het nieuwe internetprotocol. Het zal geleidelijk gaan. Voorlopig merken Nederlandse internetters er weinig van. Totdat je een keer bijvoorbeeld een keer een Aziatische site wilt bezoeken, die alleen via IPv6 bereikbaar is.