De ups en downs van gamejaar 2016
Gamejaar 2016 was een halfslachtig jaar met naast verrassende games ook veel teleurstellingen en niet ingeloste beloftes.
Het was sowieso een lastige opgave. Na het uitstekende 2015 met overrompelende topgames als The Witcher III en Metal Gear Solid V, zou 2016 van goeden huize moeten komen om zijn voorganger te evenaren, laat staan te toppen. Maar met een nieuwe The Legend Zelda-game, de grote Nederlandse game Horizon: Zero Dawn en 2016 als hét jaar van VR zouden het een fantastische 12 maanden worden. Het liep net even anders.
Winnaars: Nintendo en Overwatch
Laten we beginnen met al het moois dat 2016 op gamegebied heeft voortgebracht, want het is een verkeerde voorstelling van zaken om dit jaar helemaal als slecht af te doen. Zo werd een uitstekende serie als Uncharted spectaculair afgesloten met Uncharted 4, werd de Battlefield naam in ere hersteld met Battlefield 1 (dat door shooter-fans massaal in de armen werd gesloten), voelde racen nog nooit zo lekker als in Forza Horizon 3 en was de comeback van DOOM een aangenaam bloederige verrassing. In 2016 liet Blizzard Entertainment opnieuw zien dat het een unieke positie bekleedt in de industrie. Alles wat het Amerikaanse bedrijf aanraakt, verandert in goud. Zo bleek Overwatch de competitieve shooter hit van het jaar en werd sinds de release non-stop door miljoenen fans gespeeld. Overwatch won deze week niet voor niets de Game of the Year-prijs op de Amerikaanse Game Awards.
Het door velen afgeschreven Nintendo liet krachtig van zich horen. Na (te) lang de telefoon en tablets te hebben genegeerd, verscheen dan toch eindelijk Pokémon GO. De aandelenkoers van het bedrijf schoot omhoog, ondanks dat Nintendo maar een klein aandeel in Pokémon Go-maker Niantic bezit. En Kijkduin werd even dé hotspot van Nederland. Met spoedzittingen van gemeenteraden en een bezoekverbod als resultaat. In het kielzog van deze mobiele hit gingen Pokémon Sun en Pokémon Moon daar nog eens dik overheen. De games voor Nintendo's portable 3DS en 2DS werden prompt het grootste Nintendo-succes in Europa ooit.
Matige verkoopcijfers
2016 is ook het jaar van de verliezers. Veel grote games verkochten veel minder dan verwacht. Dramatisch minder in sommige gevallen. De manager bij Electronic Arts die dacht het handig was dat om het schietspel Titanfall 2 een week na Battlefield 1 en een week vóór Call of Duty: Infinite Warfare uit te brengen, verdient nog steeds een enkeltje naar de Zuidpool. Over Call of Duty gesproken, Infinite Warfare verkocht ook veel minder dan voorgaande jaren, ondanks goede scores van recensenten. Toegegeven, als totaalpakket is Call of Duty ook helemaal geen slecht spel, en de singleplayer campagne is zelfs zeer genietbaar, maar gamers zijn duidelijk de sciencefiction setting van de franchise beu. Ook het bundelen van de geremasterde klassieker Call of Duty: Modern Warfare bij de dure Legacy Edition van Infinite Warfare (90 euro), zette bij veel gamers kwaad bloed.
Er waren echter ook genoeg goede sequels die veel minder verkochten dan hun origineel. Het recente Watch Dogs 2 en Dishonored 2 bijvoorbeeld. Beide titels die hun origineel verbeterden en uitbreidden, maar het gamepubliek liep er beduidend minder warm voor. Het puike Deus Ex: Mankind Divided had ook meer verkochte aantallen verdiend.
Een reeks teleurstellingen
Ronduit problematisch waren sommige releases met technische problemen, een inspiratieloze invulling of torenhoge beloftes die niet werden waar gemaakt. Voor veel mensen is No Man’s Sky de teleurstelling van het jaar. De ruimtesimulator met miljarden te bezoeken planeten leek van meet af aan too good to be true. En dat bleek ook zo. De vage uitspraken van de makers of de game nu wel of niet multiplayer ondersteunde, hielpen ook niet echt mee. Uiteindelijk was No Man’s Sky technisch vernuftig maar als game ronduit saai. Street Fighter V zou dé fighter-game van het jaar worden. Maar bij release kregen spelers een uitgeklede versie waarbij de online functionaliteiten niet goed werkte. Weg momentum.
Mighty No.9 moest de spirituele opvolger worden van Mega Man maar na vele keren uitstel bleek het eindproduct, nota bene deels gefinancierd door Kickstarter, een middelmatig, inwisselbaar buggy platformspel. In de Homefront franchise hoeven we ook geen nieuwe delen meer te verwachten. Na het potentieel volle maar veel te korte deel 1, zou Homefront: The Revolution de zaken recht gaan zetten. Helaas, was de game uitgerust met een verwaarloosbaar verhaal, een oninteressante cast en gameplay die weinig kon beklijven.
Tenslotte wist ook Mafia III zijn verwachtingen niet in te lossen. De sfeer, New Orleans, de soundtrack en het verhaal van deze onderwereld open-wereld game waren fantastisch, de gameplay daarentegen was repetitief, het spel zelf onnodig opgerekt en de AI van je tegenstanders onder niveau. Zonde. En oh ja, Zelda: Breath of the Wild en Horizon: Zero Dawn werden uitgesteld naar 2017. Over teleurstellingen gesproken.
Virtual Reality: nog niet voor de massa
2016 moest het jaar van VR worden. Dat werd het wel én niet. Er kwamen drie high-end VR-brillen op de markt (Oculus Rift, HTC Vive en PlayStation VR), de VR-toepassingen en VR-studio's schoten als paddenstoelen uit de grond, maar de verwachtingen werden keer op keer naar beneden afgesteld. Met name PlayStation VR doet beduidend minder dan verwacht. Van de begin dit jaar voorspelde 2,6 miljoen naar minder dan 750.000 units aan het eind van het jaar. Maar ook Google Daydream voldoet niet aan de verwachtingen. Er zijn nu 261.000 exemplaren verkocht in plaats van de verwachte 450.000.
Er zijn meerdere redenen voor het uitblijven van de massale omarming van VR. De apparatuur is duur, maar met name de killer apps blijven uit. En als er dan fantastische titels (Batman Arkham VR bijvoorbeeld) dan zijn die weer relatief duur en kennen ze weinig tot geen marketingondersteuning. Waar games als Mafia III, Call of Duty: IW en Battlefield 1 bijna om de week een nieuwe trailer kregen, was de marketing rondom PlayStation VR zeer bescheiden. Sony had dan ook twee hardware ballen hoog te houden dit najaar: de PlayStation 4 Pro en de PSVR. Het lijkt dat het verdelen van die aandacht ten koste is gegaan van die laatste. In 2017 moet Sony vol achter de PSVR gaan staan, zowel op het gebied van marketing als op het gebied van meer relevante, grote titels. En snel ook.
De kracht van de indies
Als 2016 een ding heeft aangetoond, is het de kracht van kleine studio’s. Meer dan ooit kregen verwonderende, tot de verbeelding sprekende titels met unieke verhalen en eigenzinnige graphics massaal de handen op elkaar. The Witness, Firewatch, Unravel, Inside, Bound en ABZÛ waren stuk voor stuk kleine pareltjes die veel media-aandacht kregen. Maar ook een bijzonder spel als That Dragon Cancer, gemaakt door ouders die hun kindje verloren aan kanker, toonde de unieke kracht van het medium videogames.
En als een game na tien jaar in ontwikkeling te zijn geweest, dan toch bij de uiteindelijke release binnen een week 5 miljoen (!) keer verkoopt – ik heb het over het deze week verschenen Final Fantasy XV – dan blijkt toch dat gamefans, ondanks alles, anno 2016 nog altijd erg loyaal zijn.