Hoe Elon Musk overtuigd raakte de ruimtevaart in te gaan

Lees hoe gesprekken met XPRIZE-oprichter Peter Diamandis ertoe leidden dat Elon Musk besloot zich op de ruimtevaart te storten.

Ondernemer Peter Diamandis nam het lot in eigen handen en verwezenlijkte zijn droom om astronaut te worden op een opmerkelijke manier. Hij bedacht de XPRIZE, een prijsvraag waarbij het eerste team dat een bemand ruimteschip twee keer binnen twee weken de ruimte in wist te krijgen een prijs kreeg.

Het resultaat werd meer dan waar hij op had gehoopt: niet alleen was het een overwinning voor een team maar hij legde de basis voor een nieuwe ruimtevaartindustrie. De XPRIZE ondertussen is uitgegroeid tot een non-profit organisatie met een inspirerende missie. Ze richten zich op “radical breakthroughs for the benefit of humanity” via stimulerende competities en prijsvragen.

Het boek Hoe maak je een ruimteschip?  vertelt het verhaal van Diamandis. Het boek bevat een voorwoord van Richard Branson en een nawoord van Stephen Hawking. Hieronder lees je een gratis hoofdstuk uit dit boek, over het moment dat Peter Diamandis in 2001 voor het eerst kennis maakt met Elon Musk. Een paar maanden later zou Musk zijn ruimtevaartbedrijf SpaceX starten. Vorig jaar maakte Musk zijn plannen voor een Marsmissie bekend.

Inspiratie van Elon

Peter kwam aan bij de Skybar, een bar met een zwembad op het dak aan Sunset Boulevard, een week nadat Larry Gross hem had gebeld om te vertellen dat hij wist wie een doorstart van Blastoff zou financieren. Dat waren twee mannen die een vermogen met internet hadden verdiend en die interesse in de ruimte hadden. Peter had nog nooit van hen gehoord, daarom schreef hij hun namen op: Adeo Ressi en Elon Musk.

Meestal ging Peter vol goede moed naar een afspraak om een pitch te doen, maar ditmaal was hij gematigd enthousiast. Hij zag Adeo bij het zwembad, hij rookte een sigaret en keek uit over de gouden en glinsterende zonsondergang van Los Angeles. Hij was lang en dun, een wandelende staak à la Giacometti, en direct innemend. Adeo zei dat Elon onderweg was maar te laat zou komen.

Elon was bezig met zijn vliegbrevet en kwam met zijn vlieginstructeur vanuit San Jose. Hij liet een nieuw toestel bouwen.

Het was zondag 3 juni 2001 en Adeo, Elon en Peter hadden een afspraak om te dineren bij Asia de Cuba, naast de Skybar in het Mondrian Hotel. Peter nam de prachtige vrouwen met flinterdunne topjes en korte rokjes in zich op en voelde zich overdressed met zijn pak en coltrui. Adeo droeg een casual pantalon en een overhemd met het bovenste knoopje open. De muziek was prikkelend, de martini’s met lychee vloeiden rijkelijk en het hele hotel baadde in het wit met minimalistische oranje accenten van Hermès. Zelfs de lucifers waren gestileerd, met limoengroene kopjes. Het was Peter opgevallen dat de hotelbediendes in het wit waren gekleed. Hun bewegingen waren volkomen identiek.

Peter nam een drankje met Adeo bij het zwembad. Adeo kende Larry Gross omdat hij twee maanden ceo van Idealab in New York was geweest. Hij had zojuist zijn internetdienstverlener Method ve verkocht en had zich nu gericht op het saneren van bedrijven die niet goed presteerden. Hij vertelde dat hij en Elon huisgenoten waren toen ze studeerden op de University of Pennsylvania. Elon was Zuid-Afrikaan en had Zip2 opgericht, een internetdienstverlener aan kranten en was medeoprichter van PayPal, de onlinebetaalservice die door eBay was overgenomen.

Hun gedeelde interesse voor de ruimte kwam aan het licht tijdens een nachtelijke autorit in het weekend voor Memorial Day. Ze reden in een bewolkte nacht van Long Island terug naar New York City en hadden het erover wat ze nu wilden gaan doen. Voor de grap zei een van beide: ‘Waarom gaan we niet iets in de ruimte doen?’ Maar het plezier maakte plaats voor ernst en Elon zei: ‘Nou, waarom zouden we niets in de ruimte doen?’ Het gesprek ging heen en weer: De ruimte was te duur. Waarom is het zo duur? Ruimte vergt veel infrastructuur. Waarom vergt het zoveel infrastructuur? Ruimte staat onder toezicht van de overheid en strikte regulering. Wat gebeurt er als we die taak van de overheid overnemen? Dat leidde tot een discussie over waar ze heen zouden gaan wanneer ze naar de ruimte zouden gaan. Toen ze thuis waren hadden ze het antwoord wat ze nu moesten doen. Ze wisten exact waar ze heen wilden gaan.

Adeo onderbrak zijn verhaal toen Elon arriveerde en zich verontschuldigde omdat hij te laat was. De drie mannen gingen met een drankje in de hand van de Skybar naar het restaurant en bestelden een feestmaal: in de pan geschroeide geelvintonijn, gegrilde zalm met pasta, noedels, enzovoort. Op de achtergrond klonken tracks van de Buddha Bar. Peter kon het direct goed vinden met Elon: van meet af aan een goede chemie, vriendelijke stem, beleefd, zorgvuldig zijn woorden kiezend. Ook Adeo was geweldig, maar die was extroverter en leek graag advocaat van de duivel te spelen. Peter wist bij binnenkomst in het restaurant weinig over de twee. Hij had een week eerder een korte telefonische vergadering met Elon en Adeo gehad, vond dat het hout sneed wat ze zeiden en dacht op basis van zijn accent dat Elon een Engelsman was.

Adeo raakte de juiste snaar bij Peter toen hij zei: ‘Volgens mij is iedere nerd wel een beetje ruimtefanaat.’ Peter vertelde over Blastoff, de XPRIZE, ZERO-G en Space Adventures, zijn bedrijf met Eric Anderson die als tussenpersoon de deal had afgerond met ’s werelds eerste ruimtetoerist Dennis Tito die voor 20 miljoen dollar aan boord van een Russische Sojoez naar het ruimtestation iss zou worden gebracht. Peter gaf terloops aan dat de NASA had geprobeerd Tito te weerhouden van zijn vlucht, maar Tito was op 28 april gelanceerd en op 6 mei veilig in Kazachstan geland. Het was groot nieuws dat Tito, een Amerikaan, met Russische kosmonauten moest meegaan en niet aan de Amerikaanse zijde van ISS binnen mocht. Peter had Tito leren kennen toen hij naar Californië was gekomen voor het sollicitatiegesprek met Bill en Larry Gross over de baan bij Blastoff. Peter had Tito gepolst over sponsoring van de XPRIZE, maar Tito zei dat hij geen prijs wilde sponsoren; wellicht zou hij zelf een team sponsoren en aan de wedstrijd meedoen.

Nadat Peter het had gehad over hoe het ‘ultieme ruimtebedrijf’ eruit zou moeten zien, zich moest richten op maanmissies en vluchten binnen de dampkring met gewichtloosheid, vertelden Elon en Adeo dat zij hun zinnen op iets anders hadden gezet, op iets wat zelfs nog lastiger was. Zij wilden naar de Rode Planeet. Hun missie, zoals daartoe op die avond in Long Island was besloten, was om de mensheid naar Mars te brengen. Zij wilden geld investeren om de overheid ‘te schande te maken, in verlegenheid te brengen of aan te sporen’ om een bemande missie naar Mars uit te voeren.

Peter waarschuwde dat hij al heel veel fantastische missies had zien sneuvelen omdat een of andere vermogende financier ervan uitging dat andere vermogende mensen zijn visie zouden steunen. ‘Maar iedere vermogende persoon heeft zijn eigen visie,’ zei Peter. Om zo’n missie te laten slagen, was nu de overtuiging van Peter, zou één vermogende en vastberaden persoon bereid moeten zijn om alles te betalen, iets wat hij nog nooit had meegemaakt. Toen Elon Peter hoorde vertellen over Blastoff en zijn andere bedrijven besefte hij dat Peter het hart op de goede plaats had en het was overduidelijk dat hem veel was gelegen aan de toekomst van de ruimtevaart. Maar de plannen van Blastoff spraken hem niet aan. Hij zag niet in hoe nieuwe verkenningsvluchten naar de maan een opleving van de ruimtevaart teweeg zouden kunnen brengen.

Elon bracht het gesprek weer op Mars en zei: ‘We willen iets doen wat opmerkelijk is maar dan wel voor een redelijk budget – een paar miljoen.’ Adeo voegde daaraan toe dat ze tussen de 10 en 15 miljoen dollar te besteden hadden, maar dat ze wilden beginnen met een project van 1 of 2 miljoen dollar.

Peter was verbaasd toen hij een dergelijk laag bedrag van ‘een paar miljoen’ hoorde noemen, al wist hij dat in de ruimtevaart een paar miljoen al snel zou leiden tot veel meer miljoenen. Hij luisterde met belangstelling maar rekende zich nog niet rijk. Zelfs als Elon en Adeo niets zouden doen, had Peter op zijn minst twee intelligente kerels ontmoet die vrienden zouden worden. Elon was een enorme liefhebber van Star Trek. In zijn jeugd in Zuid-Afrika had hij alle afleveringen gezien, hij droomde van ruimteschepen en las Heinlein, Asimov en Douglas Adams. Hij zei dat zijn successen in Silicon Valley de weg naar zijn toekomst in de ruimte hadden geplaveid – niet anders dan wat Jeff Bezos hem had verteld.

Adeo, Elon en Peter waren eensgezind van mening dat met kleine teams moest worden gewerkt aan datgene wat voorheen alleen de overheid had gedaan, al merkte Elon op dat hij de overheid als ‘een bedrijf – het grootste bedrijf ’ zag. En net als Peter zagen Adeo en Elon de NASA niet als de slechterik, maar ze zagen in de verwachtingen van perfectie van het grote publiek een onnodige snelheidsbeperking van innovatie. De noodzaak dat alles goed moet gaan zorgde ervoor dat de NASA overdreven voorzichtig was.

Elon vertelde dat hij probeerde te begrijpen hoe het kwam dat er niet meer wereldwijde progressie in de ruimtevaart naar de maan of naar Mars was geboekt. ‘Er heerste een opgewonden stemming ten tijde van het Apollo-programma en de droom van ruimtevaart,’ zei Elon. ‘Het was losgebarsten en op de een of andere manier is aan die droom een eind gekomen of hij is in de wachtstand gezet.’ Hij zei dat hij ‘probeerde te bedenken of er iets is wat we kunnen doen om de droom van Apollo in ere te herstellen. Misschien zelfs een filantropische missie.’

Peter had in de gaten dat Elon – boven alles een logisch denker en ingenieur – de fysieke en psychologische beperkingen wilde begrijpen die verklaren waarom raketten sinds de jaren zestig niet waren verbeterd. Peter realiseerde zich dat Elon en Adeo zich oriënteerden, in gesprek waren met een mix van grote spelers en spelers in de periferie van de wereld van de ruimtevaart. Peter vertelde hun dat hij van mening was dat Mars een geweldige plek was om in de toekomst een kolonie te vestigen, maar ‘de maan is goedkoper. De maan is een plek waar je heen kunt gaan om er grondstoffen te winnen en je zit er dicht genoeg bij om erop te bouwen.’

Maar de maan interesseerde Elon niet. ‘Misschien kunnen we een kleine broeikas naar Mars brengen,’ zei hij. ‘Misschien muizen naar Mars. Misschien kunnen we er monsters laten groeien van voedzame gewassen.’ Hij zei dat het hem al vanaf zijn jeugd duidelijk was, toen de maan al was bereikt, dat ‘Mars de volgende is’. Mars was ook onbereikbaarder, had meer mythische waarde. De maan was 400.000 kilometer van de aarde verwijderd. Mars was ongeveer 55 miljoen kilometer verwijderd wanneer ze aan dezelfde kant van de zon waren, maar wel 400 miljoen kilometer als ze aan de andere kant van de zon waren. De maan was het gezicht met talkpoeder in een heldere nacht.

Mars was het juweel dat buiten bereik was. Het zou minstens een half jaar vergen om Mars te bereiken, waarbij optimaal gebruik van de energie moest worden gemaakt. Het zou anderhalf jaar duren voordat de planeten weer in één lijn zouden staan en dan zou de terugkeer naar de aarde nog eens zes maanden duren. Elon zei dat hij dacht dat zo’n missie volkomen haalbaar was. Elon had in mei nog een Mars Society-evenement met Jim Cameron bezocht, die aan een mini-televisieserie van zes afleveringen over de Rode Planeet werkte. De volgende dag bij het ontbijt met medeoprichter van de Mars Society Robert Zubrin had Elon 100.000 dollar toegezegd.

Peter was voor zijn gevoel al een eeuwigheid bezig met pitchen. Hij probeerde achterover te leunen en te luisteren, maar schoot onwillekeurig vaak terug in de rol van verkoper. Elon en Adeo vroegen of een bemande missie naar Mars mogelijk was voor minder dan 10 miljard dollar. Nu komt het budget dichter bij de werkelijke kosten, dacht Peter. Uitnodigend zei Peter: ‘Ik weet een manier voor jullie om dat voor een tiende van de kosten te doen, voor 1 miljard dollar.’ Iedereen stond op scherp. ‘Je kunt met bestaande Russische hardware een missie met een enkele reis uitvoeren. Je stuurt een paar mensen daar naartoe om ze vijf jaar op Mars te laten leven totdat een missie met nieuwe voorraad of een reddingsmissie arriveert. Zij zullen de eerste Marsbewoners zijn.’ Adeo en Elon vonden het een fantastisch idee en de drie discussieerden een uur lang in rap tempo over de details en obstakels. Vervolgens wees Peter hen erop dat wanneer ze iets in de ruimte deden, ze zichzelf eerst ‘stapje voor stapje’ moesten bewijzen.

Zelfs al had Peter al vrij snel in de gaten dat Elon en Adeo geen belangstelling voor Blastoff hadden, toch had hij er bewondering voor hoe deze kerels bereid waren te gokken op de ruimte. En de avond leverde een plezierige verrassing op: Elon was weg van het idee achter de XPRIZE. ‘Daar ga ik misschien steun aan verlenen,’ zei hij. Elon was van mening dat de XPRIZE, anders dan Blastoff, een fikse injectie aan de bedrijfstak kon geven en de interesse van het grote publiek voor de ruimte nieuw leven in kon blazen. Elon en Adeo leken oprecht geïnteresseerd toen Peter over de Spirit of St. Louis vertelde, over Charles Lindbergh en over de teams die zich hadden ingeschreven.

‘Ik zou het leuk vinden om met een paar teams kennis te maken,’ zei Elon. Adeo bood aan in de raad van bestuur van de XPRIZE plaats te nemen.

Ruim na middernacht liepen de mannen uiteindelijk het restaurant uit en werden begroet door de in het wit geklede hotelbedienden. Ze waren van plan om de volgende ochtend op kantoor van Idealab verder te discussiëren.

Op de terugweg naar zijn appartement in Santa Monica zette Peter zijn tape-recorder aan en begon in te spreken. Het was vreemd, zei hij, hoe hij zich tot vanavond in gesprekken altijd de jongste had gevoeld. Inmiddels was hij veertig en hij voelde zich als een oude rot in het vak. Zowel Adeo als Elon was nog een paar weken verwijderd van zijn dertigste verjaardag. Zij waren net gestart met de ruimte; hij was nooit ergens anders geweest.

‘Ze hebben slechts 10 tot 15 miljoen te besteden,’ zei hij terwijl hij reed. ‘Dat willen ze niet aan Blastoff besteden. Ze zouden sponsors van de XPRIZE kunnen worden. Hoe het ook zij, ik heb het gevoel dat we vrienden kunnen worden. Ik vond die Elon echt een aardige kerel. Hij was stiller, maar klonk serieus over de ruimte. Volgens mij heb ik vanavond wat ideeën geplant, wat zaadjes, misschien ook een beetje richting.’

Hij ging verder: ‘Wat me verbaast is wanneer ik hoor dat er apathie heerst over reizen naar de maan. Niet eens zozeer van die kerels vanavond als wel van mensen die geen belangstelling voor de ruimte hebben. Ze hebben een instelling alsof ze het allemaal wel gezien hebben. Mensen zijn wispelturig. Waar lopen ze warm voor? Ik hoor iedereen over sportteams en dan denk ik: lekker belangrijk. Waarom geven mensen zoveel geld aan sport uit. Ze willen erbij zijn. Hier sta ik dan, ik heb het over raketten naar de maan sturen en dat brengt apathie teweeg? De ruimte hoe niet alleen vanwege de wetenschap te worden ontwikkeld. Het gaat erom grote dingen te durven doen. Dat is op zich al waardevol.’

Peter pauzeerde om zijn auto in zijn garage te parkeren, het geluid van zijn richtingaanwijzer werd versterkt door de stilte, een soort metronoom bij zijn gedachten. ‘Blastoff is dood,’ zei hij. ‘Maar mijn innige passie is dat niet.’ Het bleef even stil. ‘Verdomme, ik kan dit niet loslaten,’ zei hij. ‘Het is mijn levensmissie om dit allemaal mogelijk te maken. Ik heb talloze lessen geleerd. Wat ik van nu af aan doe zal mijn show worden.’