Verander jezelf met hulp van Lego

Met Lego kun je alles maken. En met Lego Serious Play kun je er zelfs je slechte gewoontes mee veranderen.

Dat niet alleen kinderen van Lego alles maken, wisten we wel. Zo heb ik de koelkast gerepareerd met Lego. Maar met Lego Serious Play worden de blokjes op de werkvloer serieus speelgoed. Lego Serious Play is een inmiddels bewezen leermethode voor organisatieverandering, strategievorming en visie-ontwikkeling. Er is zelfs een eigen leerstoel op de Universiteit van Cambridge en de Universiteit van Twente. Wat gaat er achter de blokjes schuil? We vragen het aan een zogeheten Lego-facilitator, Erland Smit.

"Ik was al maf van Lego, toen ik erachter kwam dat een van mijn helden uit mijn bedrijfskundestudie, Johan Roos, een methode voor verandermanagement heeft ontwikkeld met Lego," vertelt Smit, "Dus studeerde ik een week aan wat ik dan maar even de Lego-universiteit in Billund noem. Ik gebruik de methode nu tijdens mijn interimwerk, voor trainingen en heidagen. Sinds ik Lego-blokjes gebruik in mijn werk komen er wonderbaarlijk veel meer verhalen los. Het werkt, en zelfs nu we hier zitten klikken we blokjes op elkaar."  Klopt, maar hier zitten dan ook twee fans aan tafel. Ik krijg een opdracht met maar 6 blokjes en 2 minuten tijd, waar ik verder niks over mag verklappen. Maar het is leuk en verrassend, zelf al met 6 blokjes. 

Voor het blok

Als je samen wilt bouwen, wordt je gedwongen naar elkaar te luisteren. Dat is de grondslag van Lego Serious Play. Een bekend voorbeeld is een groepje kinderen die niet elkaars taal spreken. Zet ze bij elkaar en de kans is groot dat ze binnen een half uur samen de mooiste dingen bouwen. Dat geloof ik ook: zelfs met Franse kindjes kun je spelletjes spelen, als je maar wat bouwstenen in handen hebt om mee te communiceren. Vertaal het naar een werkvloer en ook de ergste binnenvetter of arrogantste manager spreekt zich uit. Zo wordt elk functioneren letterlijk voor het blok(je) gezet. 

Hoe serieus is het?

Smit neemt Serious Play dusdanig serieus dat hij het bedrijf 2bij4(doordenkertje) heeft opgericht. Basis daarachter is de door IMD business school in Lausanne met Lego ontwikkelde methode. Vragen als: Hoe zorg je dat werknemers in een gedecentraliseerde omgeving toch contact met elkaar hebben? Of: Hoe kun je de diversiteit aan mensen in een team als een kracht benutten? En: Hoe zorg ik ervoor dat ons jaarplan nu wel reëel is zodat het ook echt gerealiseerd kan worden kunnen met Lego Serious Play beantwoord worden.

Serieuze taken dus, en ook serieuze gebruikers. Inmiddels wordt de methode blijvend gebruikt bij LEGO zelf, ABN Amro, KPN, Asics, SAP, maar ook bijvoorbeeld het Kaj Munkcollege in Hoofddorp maken gebruik van Lego Serious Play om complexe problemen op te lossen. Voor hun vormen een aantal sessies met een Lego Serious Play-facilitator een essentieel bouwsteentje in een groter veranderingsproces. Ook als het gaat om implementatie van nieuwe methoden en werkwijzen.

Meer dan 2bij4

Tijdens een dag serieus spelen krijg je verschillende Lego-opdrachten, gepresenteerd. De bouwstenen bestaan niet alleen uit de oorspronkelijke 2-bij-4 Legosteen. Maar de blokjes in de vorm van glazen bollen, kabels, scharnieren bewijzen zich als metafoor in het gesprek over de creaties. De steeds omvangrijkere sets met blokjes zijn dan ook zorgvuldig samengesteld, net als de bijbehorende opdrachten die als maatwerk zijn bedacht voor het op te lossen vraagstuk.

Op de tafel ligt niets anders dan Lego Serious Play: geen telefoon, geen pen, geen papier, niets.... behalve een berg blokjes. De hoeveelheid zorgt ervoor dat er keuzes gemaakt moeten worden door de deelnemers die essentieel zijn voor zijn of haar verhaal. De methode is multidisciplinair van opzet. Systeemleer, organisatieleer, psychologie, Business Development en didactiek zijn onder andere de grondleggers van de methode, en daar zit nu juist de kracht.

De methode is ideaal voor groepen van vijf tot maximaal twaalf personen en kan ingezet worden bij elke organisatie. De vraagstukken zijn niet altijd leuk, maar dat is de methodiek wel. Met iets vertrouwds en speels wordt lastige materie bespreekbaar. Een deelnemer die verklaart dat hij dat plastic zweepje zo maar gekozen heeft? Daar prikt de begeleider zo doorheen, want je hebt dat ene steentje wel degelijk zelf gekozen. Waar zit de oorzaak? Lacunes worden snel duidelijk, prioriteiten worden snel vastgesteld. Met als resultaat naast veel meer inzicht in collega's en andere afdelingen, een aanvalsplan om de situatie te verbeteren.

Langetermijneffect

Leuk zo’n dagje spelen met Lego in de baas zijn tijd, en goed naar elkaar geluisterd jongens! Maar als we morgen weer achter ons bureau zitten, is er dan iets veranderd of gaan we verder volgens de orde van de dag? Allereerst is essentieel dat het hogere management de methode ondersteund, zodat ook de leider van een team meedoet volgens wat er geleerd is.

Vervolgens is er juist met de Lego-methode meer kans dat afspraken blijven hangen. Omdat je beter kunt onthouden als je iets leert terwijl je met je vingers werkt, zoals bij Lego. In Denemarken zijn scholen waar moeilijke materie wordt behandeld terwijl de leerlingen breien.

Alweer die Denen. Misschien eens beter naar ze luisteren. Want wie spelen met Lego serieus neemt, kan enorme resultaten boeken.