Objectified: 'Elk object vertelt een verhaal'

Amerikaanse documentaire laat industriële ontwerpers en designers aan het woord over hun werk. Waaronder onze eigen Hella Jongerius.

Het was warm vanavond in de zaal van Smart Project Space in Amsterdam. Op het programma de eerste van drie vertoningen van de designdocumentaire Objectified. Maker Gary Hustwit vermeed de felle lampen tijdens zijn introductie. Hij maakte twee jaar geleden naam met de documentaire Helvetica, waarin diverse grafische ontwerpers en typografen, waaronder verschillende Nederlandse, aan het woord kwamen over het beroemde lettertype. In Objectified richt de Amerikaan zijn camera op industriële vormgeving. Hustwit kondigde ook een derde designdocu aan, maar wilde nog niet verklappen wat het onderwerp is.

Hustwit begint bij het begin met een commentaar van Jonathan Ive, hoofd industriële vormgeving bij Apple, die vertelt dat elk object om ons heen ontworpen is. Dat we direct allerlei assumpties maken als we een object zien: waar het voor dient, hoe duur het ongeveer zal zijn, of het iets voor jou is. Maar dat je als eindgebruiker bijna geen notie hebt wat voor ontwerpprocessen daar aan vooraf zijn gegaan. 'Elk object vertelt een verhaal.'

Gary Hustwit.

In 75 minuten scrollt Hustwit langs diverse designdisciplines, waaronder consumentenelectronica, auto's en interieur, en laat verscheidene grote namen aan het woord, zoals Ive dus (waarbij de interviewaanvraag zes maanden had geduurd), zijn grote voorbeeld Dieter Rams die in de jaren zestig hoofd desig was bij Braun, Marc Newson, de gebroeders Bouroullec, Karim Rashid, mensen van IDEO, Naoto Fukasawa en ook Hella Jongerius. De opmerkingen van Jongerius waren niet de sterkte in mijn ogen. Vooral Rams en Rashid sprongen er uit.

Dieter Rams van Braun geeft de kijker grondbeginselen over design mee, zoals waar een goed design aan moet voldoen ('het moet eigenlijk on-ontworpen voelen'). Newson mag reageren op hoe design tegenwoordig vooral een labeltje is geworden voor marketingdoeleinden. Een criticus van de NY Times gaat daar nog even op door, over hoe onze voortdurende jacht naar iets nieuws zichzelf in stand houdt: 'We zijn telkens op zoek naar het nieuwe nu en het volgende nu. Dat impliceert al dat een object en de beleving geen lang leven is beschoren.'

Karim Rashid pleit ervoor dat producten met een effectieve levensduur van 12 maanden of korter, zoals mobiele telefoons, gemaakt moeten worden van materialen die volledig recyclebaar zijn. 'Waarom worden telefoons niet gemaakt van karton?' (Laten die nou al bedacht zijn.) En zo komt ook het blokje sustainable design en cradle to cradle voorbij.

Het onderwerp is misschien wat te groot om in 75 minuten aan te snijden. Maar je moet ergens beginnen, want zoals Hustwit al opmerkt bestaan er nauwelijks films en documentaires over design. En het onderwerp verdient die aandacht wel gezien de impact van design op het moderne leven. Hij had maar liefst tachtig uur film geschoten. Daarvan komen nog eens 70 minuten als extra op de dvd die begin september uitkomt. En dan volgt er dus nog een docu, waarover spoedig meer.