Hoe eng is het gegraai in onze metadata?

Geheime diensten kunnen 'minen' in de metadata van ons telefoon- en internetgedrag. Wat komen ze te weten? Veel, blijkt uit een proef.

Inlichtingendiensten analyseren op massale schaal de metadata over de communicatie van miljoenen mensen. Ook de Nederlandse AIVD en MIVD doen dat en stellen dat het nu eenmaal van de wet altijd mag, omdat het 'maar' metadata is. Maar wat kan je zoal afleiden uit iemands metadata? Nederlander Ton Siedsma besloot de proef op de som te nemen.

Hij onderschepte een week lang zijn eigen metadata. "De verzameling gegevens stuurde ik naar De Correspondent die het liet analyseren door experts. Een pijnlijk confronterend experiment, zo bleek al snel." Door iemands metadata in kaart te brengen zijn er tal van conclusies te trekken over het privé-leven van die persoon, van zijn heimelijke interesses (Google-searches) tot de verhoudingen op het werk (wie mailt met wie), van reisbewegingen tot whatsapp-gedrag. Dit soort gegevens verdwijnt in databases bij internationale inlichtingendiensten. En voor je het weet wordt je geweigerd bij de grens vanwege onhandige tweets of verdachte Google-zoektermen.

Siedsma is medewerker van Bits Of Freedom en dus op de hoogte op het gebied van internetprivacy. Desondaks deed het experiment wel wat met hem: "In die week heb ik mijn telefoon voor het eerst sinds jaren niet meer willen gebruiken. Hij begon echt als een volledig trackingdevice te voelen – en dan een die ik ook nog eens vrijwillig bij me draag."

Klopten alle conclusies die de buitenstaanders op basis van zijn metadata over hem trokken? Lang niet allemaal, stelt hij. "Mijn digitale spiegelbeeld is deels verwrongen. Dat lijkt mooi, want het is geen 100% weerslag van wie ik ben. Tegelijkertijd is het wel dit verstoorde spiegelbeeld op grond waarvan beslissingen voor en over mij genomen worden. Beslissingen die dus worden genomen op basis van onjuiste informatie."

De AIVD noemt doorzoeken van metadata van grote groepen mensen nodig om 'grotere privacy-inbreuken te voorkomen'. Dit eenvoudige experimentje laat al zien dat dat niet klopt: ook metadata veroorzaakt al een fikse privacyschending. Siedsma: "Als je kijkt naar de hoeveelheid informatie die over mij bekend is door die analyse, dan is dat informatie die ik niet zomaar had willen delen. Het is dan ook onacceptabel dat de regering miljoenen onverdachte Nederlanders aan dit soort surveillance wil blootstellen."