Deze robot is ontworpen met één doel: Mensen pijn doen

Nu ligt het gelukkig allemaal wat genuanceerder. De robot in kwestie loopt niet als een Terminator door de straten van Californië, maar zit simpeler in elkaar. Alexander heeft een kleine robot gebouwd die mensen prikt. An sich erg onschuldig, maar de prik in kwestie wordt wel met een zeer hoge snelheid uitgevoerd. Dit levert de maximale pijn op voor een zo klein mogelijk naald.

De crux zit hem in het feit dat niemand weet of de robot je wel of niet gaat prikken. Dit 'beslist' de robot als het ware zelf. In een interview met Fastcompany zegt hij: "Niemand heeft tot nu een robot gebouwd die bewust is ontworpen voor het verwonden van mensen." Naar eigen zeggen heeft hij zijn machine gebouwd om de discussie rondom ethische robots aan te zwengelen.

​Kritiek van wetenschappers
Dr. dr. Johan F. Hoorn, onderzoeker en ontwikkelaar van sociale robotica aan de Vrije Universiteit Amsterdam, betwijfelt of Rebens robot nu wel zo nieuw is. "Robots die bewust mensen pijn doen; daar is het Amerikaanse leger volgens mij al heel lang mee bezig hoor."

De discussie over ethische robots loopt volgens hem ook al een tijdje en onderzoekers zijn ook al lang bezig om zelfstandig ethisch handelende robots te ontwikkelen. Alexander Reben gaat met zijn experiment uit van de drie wetten van robotica opgesteld door Isaac Asimov in 1942, maar die zijn volgens doctor Hoorn inmiddels ook al achterhaald. Men werkt nu met de principes zoals medisch-ethische commissies die hanteren.

Hij is persoonlijk niet heel blij met de robot van Alexander. "Opnieuw wordt er ingespeeld op de angst van mensen voor robots. Wellicht dat de kunstenaar de maatschappelijke discussie aan wil zwengelen, maar op deze wijze trekt hij de aandacht vooral naar zichzelf toe en minder naar het onderwerp."

Disfunctionele diabetesprikker
Er wordt volgens doctor Hoorn namelijk al gewerkt aan een stapsgewijze zelf-test voor robots op grond waarvan je ze verantwoordelijk kunt houden voor hun daden of niet. "Een robot mag een mens misschien nooit pijn doen, maar wat als een robot een mens pijn moet doen om de persoon in kwestie te behandelen? Daar schuurt het al. Zonder een systeem dat doelen en belangen kan afwegen, heb je een disfunctionele diabetesprikker gebouwd, zoals Reben nu."

Leuk voor de borrel
"Persoonlijk vind ik deze robot geen kunst omdat ik de creativiteit er niet in zie en ook geen wetenschap omdat er geen systematische toetsing van een hypothese plaatsvindt. Wat maatschappelijk activisme betreft, gaat het volledig voorbij aan de stand van het debat, waarmee dit geheel reuze lollig is aan de borreltafel, maar meer ook niet."

Graag verwijst doctor Hoorn naar verschillende studies over het ethisch gebruik van robots, zoals gebundeld in Van Rysewyk en Pontier (2015), Machine Medical Ethics, hier te vinden. Wie serieus wil discussiëren over de ethiek rond robots is van harte welkom in het Social Robotics Pop-up Lab om een Special Interest Group te beginnen over dit onderwerp.