Braincommand: ALS-patiënten besturen apparaten met gedachten

Philips en Accenture laten patiënten met spierziekte ALS nu ook door te denken apparaten in huis bedienen.

Van het ene naar het andere tv-kanaal zappen, lampen aan en uit doen, voorgeconfigureerde boodschappen versturen. Het kan allemaal door alleen te denken in het Braincommand-systeem dat Philips en Accenture hebben ontwikkeld voor mensen met de spierziekte ALS. Een van de onderdelen is namelijk Emotivs EEG-headset, die bepaalde gedachten omzet in acties op een speciale tablet-app, die de apparaten in huis aanstuurt.

Ook met spiercommando's in het gezicht, oogbewegingen, spraak of aanraking kunnen patiënten de apparaten bedienen. Zo is onder meer een smart tv, Hue-ledlampen, en Philips Lifeline-alarmeringscentrale te bedienen. Ook zijn vooraf ingestelde berichten te versturen en kunnen e-mails worden voorgelezen.

Hersenen, gezichtspieren, ogen, stem

Doel is ALS-patiënten nog tot in een late fase van de spierziekte zelfstandig allerlei handelingen uit te laten voeren. Wie nog kan praten zal eerst nog stemcommando's gebruiken en in een later stadium overgaan op gebruik van gezichtsspieren of ogen. De laatst overgebleven mogelijkheid is de EEG-hoofdband. ALS-patiënten kunnen in een later stadium van de ziekte volledig verlamd raken, terwijl ze nog wel hun volledige hersenfunctie behouden.

Volgens Philips en Accenture vergt het enige traning om specifieke hersenpatronen als commando's te laten herkennen door de software. Daarom is gekozen voor maar twee verschillende denkcommando's. "Vier zou al bijna niet te doen zijn voor de meeste mensen", zegt Bob Koppes van Accenture tegenover Bright. "Het menu bestaat uit een carrousel waar je al denkend steeds naar voren en naar achteren kan gaan, en zo kan je met twee commando's toch bij alle opties komen", legt Juwel Cecillia van Philips Digital Accelerator Lab uit.

Denk aan een raket

Een goed herkenbare gedachte bestaat uit meerdere elementen. "Een raket die opstijgt is een goed voorbeeld, omdat dat een combinatie is van felle kleuren, een duidelijke bewegingen met geluid. Dat is makkelijker te herkennen. Denk bijvoorbeeld ook aan een voetbal die je op doel schiet", aldus Koppes.

Het is ook mogelijk om in het systeem naast de tablet een 'smart glass' te gebruiken voor 'visuele feedback'. Voordeel is dat patiënten dan meer bewegingsruimte krijgen. De tablet zit vaak op een vaste plek bevestigd aan een beugel, omdat ze hem in veel gevallen zelf niet meer kunnen vasthouden.

Betaalbaar

De Stichting ALS Nederland is enthousiast over het systeem en denkt dat het de kwaliteit van leven van patiënten kan vergroten. Voorlopig is het volgens Philips en Accenture nog alleen een 'proof-of-concept'. Een uiteindelijk product zou wellicht vergoed kunnen worden door zorgverzekeraars. De kosten hoeven niet al te hoog uit te vallen, denkt Koppes: "Alle gebruikte componenten zijn betaalbaar. De EEG-headset kost bijvoorbeeld maar circa 200 euro."