PRISM-break: Help Snowden Rusland uit

Doordat de Verenigde Staten zijn Amerikaanse paspoort hebben ingetrokken, is het voor Snowden bijna onmogelijk om weg te komen van het vliegveld. Hij mag Rusland zonder paspoort niet in, al zei een van zijn advocaten vorige week dat een tijdelijk Russisch verblijfsdocument in de maak was. De verwachting was dat hij dan binnen een week Rusland zou kunnen betreden.

Het crowdfundingproject heet Fly Edward Snowden Fly! en beoogt 200 duizend dollar op te halen. Daar is, met negen dagen over op de teller, nog maar 1600 dollar van binnen. Er zijn, zacht gezegd, crowdfundingsprojecten die het beter doen. Het geld is nodig om een privevliegtuig naar Venezuela te kunnen huren, zodat de klokkenluider de luchtruimen van de EU, de VS en bevriende naties kan ontwijken. Daarnaast is er een substantieel bedrag nodig om de asielaanvragen en advocaatkosten te betalen.

Het project is opgezet door Christian Honey, een neurowetenschapper aan de Universiteit van Oxford. Hij plaatste een YouTube-video waarin hij de campagne aankondigt. Hij kwam op het idee naar aanleiding van een artikel op Mother Jones. Daarin staat uitgelegd wat de reisopties van Snowden zijn tussen Rusland en Venezuela. Het zou minimaal 180 duizend dollar kosten om een Gulfstream V te huren, andere privé jets zouden niet voldoende bereik hebben om de trip te maken.

Mocht er voldoende geld opgehaald worden, dan is het volgens het Mother Jones-artikel evenwel lastig om een vliegtuig te huren, gezien veel van de verhuurders Amerikaanse bedrijven zijn. Die zullen hun vingers liever niet branden aan het vervoeren van een gezochte 'crimineel'.

De Verenigde Staten hebben de klokkenluider aangeklaagd voor spionage en verschillende landen om uitlevering gevraagd. Hoe graag Amerika Snowden in handen krijgt blijkt ook uit het feit dat het vliegtuig van de Boliviaanse president op 4 juli in Europa aan de grond moest, nadat Frankrijk, Portugal, Italië en Spanje de toegang tot hun luchtruim hadden ontzegd. Dat deden de landen omdat ze gehoord hadden dat Snowden aan boord van het vliegtuig was. Het incident veroorzaakte een internationale rel die nog steeds nagalmt.

Asiel

Venezuela bood Snowden, net als Nicaragua en Bolivia, asiel aan. Bolivia deed dat overigens pas na het vliegtuigincident, waarschijnlijk als een soort wraakactie. Snowden vroeg eerder al asiel aan in 21 landen, maar alleen die drie landen gaven aan dat ze bereid waren asiel te verlenen. Veel landen, waaronder Nederland, gaven te kennen dat de asielaanvraag niet geldig was omdat die niet vanaf het grondgebied van dat land zijn gedaan. Waarom de drie Zuid-Amerikaanse landen wel op de aanvraag in zijn gegaan is niet duidelijk.

Snowden zal eerst een Russisch identiteitsdocument moeten hebben, voordat hij uberhaupt ergens heen kan. Bij asielaanvragen is het namelijk zo dat de aanvraag vanaf het grondgebied van het land gedaan moet worden. Dat kan ook een ambassade zijn. In Moskou hebben Venezuela, Nicaragua en Bolivia een ambassade. Als Snowden zijn tijdelijke Russische reisdocument krijgt, kan hij Rusland in om vervolgens bij een van die ambassades asiel aan te vragen.

Update: De campagne is tijdelijk stopgezet. Op Twitter gaat het verhaal dat er gevreesd wordt repercussies.