EU wil hardere aanpak onlinediensten als Facebook en Google

Het Europees Parlement heeft vandaag voor een nieuw wettenpakket gestemd waarmee landen meer kunnen doen tegen machtsmisbruik door grote techbedrijven zoals Google en Facebook.

Het gaat om de Digital Services Act, ook wel bekend als de Verordening Digitale Diensten. Dit wettenpakket is verwant aan de onlangs al aangenomen Digital Markets Act. Beide nieuwe wetten moeten de Europese Unie meer macht geven om techreuzen aan te pakken.

Het vorige pakket ging vooral om marktmacht, dit nieuwe pakket richt zich meer op de privacy en veiligheid van Europeanen die diensten van de techreuzen gebruiken. Het pakket is vrij breed, zeker door aanvulling met amendementen van verschillende fracties in het Europarlement.

Niet volgen, niet foppen en compenseren

Er wordt bijvoorbeeld verboden om gevoelige informatie over gebruikers in te zetten voor advertentie-doeleinden, zoals data over ras, seksuele geaardheid, gezondheid en religie. 

Ook moet het voor consumenten makkelijker worden om bedrijven te stoppen hen over meerdere sites en apps te volgen – het zogenoemde tracken. Apple kwam vorig jaar al met een dergelijke functie voor zijn gebruikers, tot onvrede van Facebook. Een amendement om tracking totaal te verbieden, haalde geen meerderheid.

Er komt ook een verbod op zogenoemde 'dark patterns': apps en sites die bewust ontworpen zijn om de gebruiker iets tegen de zin te laten doen. Een cookievenster bijvoorbeeld, waarbij de ja-knop groot en groen is en de nee-knop klein en grijs. Consumenten kunnen straks ook compensatie eisen van internetplatforms als die dingen laten zien waarvan zij weten dat die schadelijk zijn.

Vijf techreuzen en drie anderen

De Digital Services Act gaat ook gelden voor webbrowsers, virtuele assistenten en smart-tv's. Verder geldt de wet voor sociale netwerken, zoekmachines, besturingssystemen, online advertentiediensten, cloudcomputing, online bemiddelingsdiensten en videodeeldiensten.

De wet geldt in zijn algemeenheid voor alle bedrijven digitale diensten aanbieden, maar een paar bedrijven worden in het bijzonder genoemd. Ten eerste de vijf Amerikaanse techreuzen: Amazon, Apple, Google, Meta en Microsoft.

Daarnaast worden er nog drie genoemd: de in Amsterdam gevestigde hotelwebsite Booking.com, dat een Amerikaanse eigenaar heeft, de Chinese webgigant Alibaba en de Duitse kledingwebwinkel Zalando. Ook die bedrijven hebben volgens de wet een rol als 'online poortwachter', met een grote invloed op hun markt.

Eindstreep nog niet bereikt

Met deze instemming door het Europees Parlement is de wet nog niet klaar voor invoering. Nu gaan de ministers van de Europese lidstaten zich nog buigen over de wettekst. Als die akkoord zijn volgt een laatste behandeling door de Europese Commissie. Daarna kunnen de EU-landen de wet gaan toepassen.