China pakt medische primeur en plaatst varkenslever in levende patiënt

Is xenotransplantatie (een orgaantransplantatie van dier op mens) de oplossing voor het donortekort? Dat zou zomaar kunnen. En hoewel de medische wetenschap op dit gebied nog een lange weg te gaan heeft, worden er grote stappen gezet. Zo hebben Chinese chirurgen voor het eerst een levende patiënt een genetisch gemodificeerde varkenslever gegeven.

De patiënt, een 71-jarige man met een ongeneeslijke leverziekte, kreeg een zogeheten auxiliaire levertransplantatie. Dat is een procedure waarbij een deel of een hele donorlever wordt geïmplanteerd naast de eigen, nog aanwezige lever van de patiënt. De man liep dus rond met zijn eigen lever, ondersteund door een varkenslever.

Met succes, want de varkenslever nam tijdelijk de belangrijkste leverfuncties over, zoals het aanmaken van stollingsfactoren en het afbreken van gifstoffen. Helaas bleek het geen blijvende oplossing: na 38 dagen moest het orgaan worden verwijderd omdat er complicaties optraden.

Geslaagde xenotransplantatie

Zes maanden na de operatie overleed de patiënt alsnog, maar dat had te maken met andere gezondheidsproblemen. De artsen beschouwen de xenotransplantatie dan ook als geslaagd, en dat is verrassend. Deze vorm van transplantatie werd lange tijd gezien als ‘te ingewikkeld’ om te slagen, maar dit resultaat bewijst het tegendeel.

Wat deze transplantatie zo complex maakt, is al het werk dat voorafgaat aan de operatie. Je kunt namelijk niet zomaar de lever van een varken pakken en die in een mens plaatsen. Het orgaan moet eerst genetisch gemodificeerd worden om compatibel te zijn met het menselijk lichaam.

Primeur en belangrijke doorbraak

In totaal werden tien genen aangepast: sommige werden uitgeschakeld, andere vervangen door menselijke genen. Zonder die aanpassingen zou het menselijke immuunsysteem het orgaan vrijwel direct hebben afgestoten. Dat gebeurde in dit geval niet, al konden complicaties uiteindelijk niet worden voorkomen.

Dit was overigens niet de eerste ‘geslaagde’ xenotransplantatie, maar wél de eerste succesvolle operatie bij een levende patiënt. Tot nu toe werden varkensorganen alleen getest in hersendode proefpersonen of gebruikt als tijdelijke steun in laboratoria. Dat nu een levende patiënt wekenlang kon functioneren met een varkenslever aan boord, is dan ook een grote doorbraak.

De oplossing voor het donortekort? Of onethisch?

De operatie wordt vooral gezien als een proof of concept: een teken dat xenotransplantatie daadwerkelijk een reële optie kan worden in de strijd tegen het wereldwijde tekort aan donororganen. Toch moet er nog veel worden onderzocht voordat je in het ziekenhuis terechtkunt voor een varkenslever.

Naast het wetenschappelijke werk dat nog voor ons ligt, laait ook het ethische debat rond xenotransplantatie weer op. Is het wel verantwoord om in de toekomst een soort orgaanfabriek te bouwen, waarin varkens speciaal worden gefokt om als donor te dienen? Die vraag zal ongetwijfeld steeds vaker gesteld worden als het aantal geslaagde xenotransplantaties blijft toenemen.

Lees meer over wetenschap en mis niets met de Bright-app.