EV mythes: in de winter kun je niks met een elektrische auto

"Leuk, hoor, zo'n batterij-auto. Maar wacht maar tot het vriest. Dan sta je stil! In de winter is je EV waardeloos, je actieradius stort in en je komt de straat niet meer uit." Vandaag gaan we deze mythe te lijf. Is het complete onzin? Nee. Is het een drama? Zeker niet. Het is tijd om deze mythe te ontrafelen met feiten, cijfers en de cruciale rol van de warmtepomp.

Kou en accu's zijn geen vrienden. Dat geldt voor je smartphone en dus ook voor je auto. Er zijn twee redenen waarom je actieradius in de winter afneemt:

1. Trage Chemie: De chemische processen in een lithium-ion accu verlopen trager als het koud is. De accu kan simpelweg minder makkelijk energie leveren en opnemen.
2. Verwarming: Dit is de échte boosdoener. Een brandstofmotor produceert een absurde hoeveelheid restwarmte; je cabine wordt verwarmd met energie die anders toch maar zou vervliegen. Een EV is extreem efficiënt en heeft die restwarmte niet. Hij moet dus pure stroom uit je 'tank' (de accu) trekken om jou warm te houden. En dat kost veel energie.

Hoeveel verlies je dan? De Noorse Automobielfederatie (NAF) test elk jaar tientallen EV's in de praktijk, in de ijskoude Noorse winter (tussen 0 en -10°C). In hun test van 2024 verloren auto's gemiddeld 21,8% van hun opgegeven WLTP-range. De Duitse ADAC is iets strenger en stelt dat bij temperaturen rond het vriespunt het bereik gemiddeld 20 tot 30 procent lager ligt.

Dus, die 450 kilometer op je display wordt in de praktijk eerder 315 tot 360 kilometer. Vervelend? Ja. Onbruikbaar? Nee.

Warmtepomp to the rescue

Maar hoe je EV die cabine verwarmt, maakt een gigantisch verschil. Jarenlang gebruikten EV's (en veel basismodellen doen dat nog steeds) een 'domme' elektrische kachel, een zogenaamde PTC-verwarmer (Positive Temperature Coefficient).

Een PTC-kachel werkt als een broodrooster: je jaagt stroom door een weerstand en die wordt heet. De efficiëntie is 1-op-1. Je stopt er 1 kW aan elektriciteit in en je krijgt 1 kW aan warmte.

Maar de slimmere EV's hebben een warmtepomp. Een warmtepomp werkt als een omgekeerde airco. Hij verzamelt warmte uit de buitenlucht (ja, zelfs koude lucht bevat warmte-energie) en uit restwarmte van de accu en motor, comprimeert die, en pompt die warmte de cabine in.

Het briljante hieraan: de efficiëntie (de 'COP') is veel hoger. Een warmtepomp maakt van 1 kW aan elektriciteit zomaar 2 tot 4 kW aan warmte. Hij 'maakt' geen warmte, hij verplaatst het.

Het verschil in de Nederlandse winter

De mythe-aanhangers roepen nu: "Maar een warmtepomp werkt toch niet als het -20°C is?" Klopt. Bij extreme kou neemt de efficiëntie hard af en moet de PTC-kachel alsnog bijspringen. Maar wij wonen niet in Noorwegen. Een gemiddelde Nederlandse winterdag is geen -10°C, maar eerder 3 tot 5°C. En laat dat nou net het perfecte scenario zijn voor een warmtepomp.

Concrete cijfers over het verschil zijn lastig te vinden, omdat het verbruik afhangt van de buitentemperatuur, de gewenste binnentemperatuur en de auto zelf. Maar diverse studies en tests (onder meer van het gerenommeerde SAE International, voorheen de Society of Automotive Engineers, en praktijktests door bijvoorbeeld ADAC) laten een duidelijk beeld zien.

Bij milde wintertemperaturen (0 tot 10°C), zoals in Nederland, kan een warmtepomp het energieverbruik voor enkel de verwarming met 50% tot wel 75% verlagen vergeleken met een PTC-kachel. Wat betekent dat voor je totale range? Als de verwarming (met een PTC-kachel) bij 5°C bijvoorbeeld 20% van je totale energieverbruik opslokt, halveert de warmtepomp dat. Je bespaart dan dus direct 10% op je totale actieradius. Dat is het verschil tussen wel of niet moeten snelladen onderweg.

Het oordeel

De mythe: 'Een EV is waardeloos in de winter.'

Het oordeel: Grotendeels onzin.

Ja, je verliest actieradius (reken op 20-30%). Maar de auto is verre van waardeloos. Sterker nog, een EV heeft juist voordelen: hij is direct warm (geen ruiten krabben meer als je voorverwarmt aan de laadpaal) en rijdt vaak fijner door de directe tractiecontrole.

Het échte verschil maak je zelf. Ten eerste door bij de aanschaf te letten op de aanwezigheid van een warmtepomp (bij veel merken een optie, soms standaard). Ten tweede, door slim te zijn:

1. Voorverwarmen: Verwarm de auto als hij nog aan de laadpaal staat. De stroom komt dan uit het net, niet uit je accu.
2. Stoel- en stuurverwarming: Dit is véél efficiënter dan de hele cabine op 22°C stoken. Zet de thermostaat op 19°C en je stoelverwarming aan.

Meer nieuws over elektrisch rijden en mis niets met onze Bright-app.