De vernietigende schoonheid van malware
Het Anna Kournikova-virus, DOS-virussen en nieuwe malware-trends zijn vanaf vandaag in Rotterdam te zien in een tentoonstelling.
Vandaag opent in Het Nieuwe Instituut de expo Malware: Symptoms of Viral Infection. Met aandacht voor klassieke computervirussen als Brain, CoffeeShop en Crash, maar ook voor de huidige stand van zaken.
Het computervirus is pas 33 jaar oud. De onschuldige DOS virussen uit de vroege jaren zijn uitgegroeid tot levensgevaarlijke digitale wapens die de manier van oorlogvoeren hebben getransformeerd (StuxNet, NotPetya). Onze samenleving is door het Internet of Things en smarthome sterker dan ooit gelinkt en daardoor in toenemende mate kwetsbaar. De expo Malware: Symptoms of Viral Infection, verkent aan de hand van de meest beruchte virussen de culturele impact van malware en stelt vragen over veiligheid, oorlogsvoering en geopolitiek.
Sommige oude DOS-virussen zijn kunst geworden. Maar dan wel anonieme en clandestiene kunst. De tentoonstelling start met de DOS-virussen Brain, CoffeeShop en Crash waarmee de makers - vaak op een speelse manier - de visuele mogelijkheden van het besturingssysteem opzochten.
Anna Kournikova en Melissa
Met de opkomst van internet verspreidden virussen zich sneller en werden steeds schadelijker. Eerst in de vorm van emailwormen zoals het Nederlandse Anna Kournikova, Happy99 en Melissa. Later als ransomware, criminele gijzelsoftware, met namen als PolloCrypt, Kenzero en Cryptolocker.
Brain is het eerste, bekende computervirus uit de geschiedenis. Het werd in 1986 gemaakt door twee Pakistaanse broers om hun software te beschermen tegen piraterij. Het verspreidde zich over de wereld via floppydisks. De broers deden geen moeite om anoniem te blijven, het virus toonde hun adres en telefoonnummer in Lahore.
Sinds de afgelopen 15 jaar worden computervirussen ook ingezet als spionagesoftware en als geopolitiek wapen door overheden. Het Stuxnet-virus bijvoorbeeld werd ontwikkeld door de Amerikaanse en Israëlische overheid om het nucleaire programma van Iran te saboteren. De NotPetya-cyberaanval (volgens geruchten gemaakt met inmenging van Rusland), legde de computers van ziekenhuizen, banken en de overheid in Oekraïne plat.
Ook Nederland heeft een Defensie Cyber Commando dat digitale systemen van tegenstanders kan aanvallen, manipuleren of uitschakelen.
Anonieme designpraktijk uitgelicht
Een goed gemaakt computervirus heeft ook iets spannends, en zelfs iets 'moois'. De designpraktijk die achter virussen schuilgaat blijft vaak anoniem en verborgen maar wordt in deze tentoonstelling juist uitgelicht.
De paradox van de ‘schoonheid’ en complexiteit van dit soort technologie wordt zichtbaar: hoe slimmer het ontwerp van een virus in elkaar zit, des te schadelijker zijn de mogelijke gevolgen.
Anna Kournikova In 2001 leidde het mailbericht Hi: Check this!, zogenaamd met een afbeelding van de populaire tennisster Anna Kournikova, wereldwijd tot een virusuitbraak. Deze worm bleek te zijn ontworpen door de toen 20-jarige Jan de Wit uit Sneek. Artistieke interpretatie: Tomorrow Bureau en Bas van de Poel.
Malware opent op 4 juli om 19:00 met een lezing door Jussi Parikka, auteur van Digital Contagions: A Media Archaeology of Computer Viruses. Vervolgens is de expo tot 10 november in het Rotterdamse Nieuwe Instituut te bezoeken.