Nederlander Boyan Slat komt nu ook met plasticvanger voor meest vervuilde rivieren

Het idee lijkt simpel, maar de ambities zijn groot. Het plastic-opruimproject The Ocean Cleanup van Nederlander Boyan Slat heeft een nieuwe manier bedacht om plastic uit de meest vervuilende rivieren te halen. Twee lange armen moeten het plastic via een lopende band in een container drijven.

De bedachte plasticverzamelaar is vandaag gepresenteerd in Rotterdam. "We weten al dat dit werkt", zegt Chris Worp van The Ocean Clean Up. Een eerste exemplaar ligt sinds dit voorjaar al in Indonesië. In Maleisië ligt er eentje sinds augustus. Binnenkort volgen rivieren in Vietnam en de Dominicaanse Republiek.

Grote ambities

De ambities van de organisatie zijn groot. De bedoeling is dat deze methode wordt toegepast in de honderden meest vervuilende rivieren van de wereld. Het werkt als volgt: het plastic stroomt tegen een barrière, die geleidt het plastic naar een lopende band. De lopende band dropt het afval in de container. De machine kan 50.000 tot 100.000 kilo afval per dag verwerken. 

Volgens Chris Worp van The Ocean Cleanup is de uitvinding essentieel voor hun uiteindelijke doel: de oceanen geheel plasticvrij maken. "Als je de toestroom niet stopt, is het zinloos om het plastic uit de oceanen te halen. Veruit het meeste plastic in de oceanen komt uit heel vervuilende rivieren."

Zo'n 1000 rivieren in de wereld zijn verantwoordelijkheid voor meer dan driekwart van het plastic dat in de oceanen drijft, stelden onderzoekers al eerder. Dat zijn grote rivieren als de Nijl, de Niger, de Gele Rivier en de Mekong, maar ook kleinere onbekende rivieren. "Deze technologie kunnen we in de grote vervuilende rivieren toepassen. Voor kleine rivieren hebben we een andere aanpak, daar is deze methode te groot voor", zegt Worp. 

Profielwerkstuk

The Ocean Cleanup werkt al jaren aan het schoonmaken van de oceaan. Het begon bij Boyan Slat in 2013, toen hij als scholier van een middelbare school in Delft als profielwerkstuk een manier bedacht om het plastic te verwijderen uit zee. Het idee: een honderden meters lange 'arm' drijft over de zeespiegel, voortgeduwd door de golven, de stroming en de wind. Een scherm reikt een paar meter onder water, zodat het als een C-vormige bezem het afval meeneemt.

Dat idee werd doorontwikkeld en steeds meer mensen sloten zich bij hem aan. Mede dankzij de miljoenen euro's die werden verzameld, kon een prototype worden gemaakt. Dat ging niet meteen goed. Eerst bleek dat de plasticvanger te langzaam door het oceaanwater bewoog waardoor het opgeveegde plastic wegdreef. Vervolgens brak één van de uiteinden af door materiaalmoeheid. 

Succesvol

Een ander prototype is deze zomer wel succesvol gebleken dankzij een zeeanker in de vorm van een parachute zodat de plasticvanger afgeremd kan worden, zegt de organisatie. Daardoor blijven ook microplastics hangen van zo'n millimeter groot. Volgend jaar moet er met een nieuwe prototype op grotere schaal plastic uit de zee worden gehaald.

Hoe nobel het idee is, toch is er kritiek. Sommige onderzoekers menen dat het ambitieuze plan het probleem niet zomaar kan oplossen. Volgens schattingen drijft maar 3 procent van al het plastic dat in de zee terechtkomt aan de oppervlakte, waardoor de hele operatie maar weinig effect zou hebben. En ook zouden veel drijvende dieren worden gevangen zoals kreeftachtigen, kleine insecten en jonge vis.

Duurzaam

Volgens Worp valt dat wel mee. "We doen het zo duurzaam mogelijk. We laten onze methodes ook testen door onafhankelijke deskundigen. Want juist wij willen het milieu niet schaden. Maar als je niks doet, verdwijnt het plastic ook niet."

De gepresenteerde plasticverzamelaar die in de meest vervuilende rivieren moet komen, werkt op zonne-energie, is geluidloos en stoot geen gassen uit. "Het kan zowel drogere periodes aan als natte periodes. Bij natte periodes gaat de stroming sneller en stroomt er meer plastic de zee in." 

In 2025 moeten de duizend meest vervuilende rivieren onder handen zijn genomen. Dat is een flinke uitdaging: niet iedere overheid zal er geld voor hebben. "We zien wel dat landen zich steeds meer bewust zijn van het probleem", zegt Worp. "Maar dat betekent niet dat ze ons zomaar een zak met geld geven. We moeten het ook van financiers hebben die een bijdrage willen leveren."

Nederlandse rivieren

De plasticvanger zal overigens niet snel in Nederlandse rivieren te vinden zijn. "Ook in Nederland stroomt er plastic de zee in", zegt Worp. "Maar we richten op ons de meer vervuilende rivieren van de wereld, en die liggen niet in Nederland."