Hoe gevaarlijk is de (semi)-zelfrijdende auto?

Een dodelijk ongeluk in de VS met een Tesla die op de autopilot stond, zorgt voor veel discussie over de zelfrijdende auto. Hoe veilig is ie? En wat mag er in Nederland?

Allereerst is het belangrijk om te weten dat de échte zelfrijdende auto in Nederland nog (lang) niet op de openbare weg mag rijden. Auto's waar de bestuurder helemaal niets hoeft te doen, mogen in ons land alleen de weg op voor speciale tests. Daarvoor moet de RDW eerst toestemming geven.

Wie is er aansprakelijk?

Maar auto's worden wel steeds zelfstandiger. Zolang de bestuurder zelf zijn handen aan het stuur heeft, mag je in Nederland wel gebruik maken van ondersteunende functies van je auto. De autopilot-modus van Tesla, waarmee het dodelijke ongeluk in de VS gebeurde, is in Nederland bijvoorbeeld gewoon toegestaan. Die automatische piloot kan ervoor zorgen dat je auto niet afdwaalt naar een andere rijbaan, hij kan de snelheid aanpassen op het andere verkeer en kan zelfs veilig van rijbaan wisselen om iemand in te halen. Veel andere merken als Mercedes en BMW bieden inmiddels vergelijkbare functionaliteiten aan.

Er is wel een belangrijke voorwaarde aan het gebruik van de automatische piloot verbonden: in Nederland moet je zelf je handen altijd aan het stuur houden, zodat je kunt ingrijpen als het misgaat. Als je in je semi-zelfrijdende auto een ongeluk krijgt, ben je daar dan ook gewoon zelf verantwoordelijk voor. Dat zou in de toekomst wellicht kunnen veranderen, als we echt zelfrijdende auto's krijgen, maar daar zijn we nog lang niet aan toe.

Is het wel veilig?

De automatische piloot moet ervoor zorgen dat autorijden comfortabeler wordt, maar moet het rijden ook veiliger maken. Uit de statistieken van Tesla zelf blijkt dat er nu één dodelijk ongeval is geteld in autopilot-modus, nadat er in totaal 209 miljoen kilometer mee is gereden. Volgens de fabrikant valt er in de VS gemiddeld één dode per 151 miljoen gereden kilometers. De autopilot lijkt tot nu toe dus betrekkelijk veilig, hoewel er nog bar weinig informatie voorhanden is.

In Nederland ligt het aantal doden per gereden kilometer lager dan in de VS. De afgelopen jaren vielen er per miljard gereden kilometers gemiddeld twee doden, of één dode per 500.000 gereden kilometers.

Wordt rijden veiliger met de autopilot?

Volgens het Ministerie van Infrastructuur en Milieu wordt 90 procent van de ongelukken op de Nederlandse wegen veroorzaakt door menselijke fouten. Het ministerie verwacht dan ook dat (deels) zelfrijdende auto's zorgen voor minder ongelukken.

Hoogleraar Verkeersveiligheid Marjan Hagenzieker van de TU Delft plaatst daar wel een kanttekening bij. "De komende jaren blijft het nodig dat mensen alert blijven, ook als ze niets hoeven te doen. Dat is gevaarlijk, want mensen zijn afgeleid en zakken weg. Om dan in te grijpen; dat is extra moeilijk."

Gaan we ooit echt zelfstandig rijden?

De RDW deelt de zelfrijdende auto op in vijf fases. De eerste fase was de gewone auto, waar je alles zelf moest doen. Op dit moment zitten we al jaren in fase twee. Dat zijn auto's waarbij de bestuurder wordt geholpen, maar zelf nog op moet letten. Andere voorbeelden van fase twee-technologie zijn bijvoorbeeld ABS en park assist. Zelfs fase drie, waarin auto's geheel zelfstandig over de snelweg zouden kunnen tijden terwijl je zelf een filmpje zit te kijken is volgens de RDW nog heel ver weg. Ook Hagenzieker denkt dat dat nog 'verre toekomst' is.

Volgens sommige voorspellingen rijden we in 2030 al vrijwel allemaal in een echt zelfrijdende auto. Maar autojournalist Carlo Brantsen twijfelt of we in Nederland ooit volledig zelfrijdende auto's op de weg krijgen, waar je alleen nog maar hoeft in- en uit te stappen (fase vijf). Alle auto's zouden dan met elkaar moeten communiceren, maar bijvoorbeeld ook met sensoren op ieder kruispunt. Of het ooit zover komt, is volgens hem maar zeer de vraag.