Multimedia-installaties in de gevangenis

Kunst en technologie leiden je veilig door de voormalige vrouwengevangenis Pieter Baan Centrum in Utrecht.

Voormalig detentiecentrum Pieter Baan Centrum in Utrecht is een gebouw dat een zware geschiedenis met verschrikkelijke gebeurtenissen kent. De tentoonstelling UNshaping laat over vier verdiepingen in het labyrintische gebouw met observatieruimtes en nog steeds ingerichte cellen audiovisuele kunst zien. De interventiesculpturen, locatiespecifieke geluidswerken en multimedia-installaties gemaakt door 32 Nederlandse en internationale artiesten vertellen het verhaal van de voormalige gevangenis.

Unshaping biedt een zintuiglijke ervaring die kunst en technologie vanzelfsprekend combineert. De kunstenaars verkennen onderwerpen die variëren van de filosofische implicaties van 3D-modellering tot bewakingstechnologie en de ethiek van biotechnologie. Unshaping maakt deel uit van het Uncloud festival. Hieronder een selectie van de hoogtepunten.

Room 101 - Giuliana Dienie

Zo klein is de cel waarin je zit nog niet. Een eigen wc, bed, bureau; er zijn studentenkamers die kleiner zijn. Totdat de deur dichtgaat en je ziet dat er geen klink aan de binnenkant zit. Maar wel zo'n luikje dat ieder moment open kan gaan zodat je je nooit op je gemak voelt. In deze cel is er zichtbaar een oog op je gericht, dat van een camera. De live projectie ziet eruit als geheimschrift. Maar als je door je eigen camera kijkt, zie je het beeld waar duidelijk. Ieder digitaal beeld bestaat uit dergelijke code, maar normaal zie je de 'achterkant' niet.

Grid - Art van Triest

Daar waar de gevangenen een uurtje mochten luchten staat nu een houten staketsel. Het is een real-life gebouwde versie van een gemodelleerd landschap, waar de gevangen vast liever aan gedacht hadden dan aan dat stenen sportveld met hoge muren. De grap is dat net zoals de gedetineerden alleen maar van buiten konden dromen, ook dit 3D-computermodel in het echt helemaal niet maakbaar blijkt te zijn. Een beetje vals sjoemelen was nodig. 

Seascapes (according to MAYA2009) - Akmar Nijhof

De setting is al niet helemaal lekker. In een gang met cellen staat een stalen gevangenisbed. Vanaf dat bed zie je een wand met 4 opnames van de zee in verschillende weersomstandigheden. Het blijken de 4 verschillende digitale bestanden van de zee die in de modellingsoftware MAYA2009 beschikbaar waren. Films uit die tijd waarin je water ziet, bevatten dus één van die vier stukken zee. Vreemd als je beseft dat we pas 11 jaar verder zijn. 

Panauditum - Zeno van den Broek

Achter diverse monitors in een met glas omgeven ruimte kun je je goed inbeelden dat iemand hier op de beeldschermen de gedetineerden in de gaten moest houden. Maar nu loop je zelf door de gangen en cellen en zie je jezelf voorbij lopen. Wie bekijkt wie? Het wordt nog erger als in die monitoringkamer je je eigen stem terugvervormd als muziek hoort. Als een auditieve versie van een Panopticum (de centrale plek vanwaaruit je bijvoorbeeld in een gevangenis iedereen kunt zien) luister het Panauditum naar ons. Of gaat het toch via onze smartphones?

Visual identity - Hans Schuttenbeld en Ivo Brouwer 

Een speciale vermelding is voor de beeldtaal van de tentoonstelling UNshaping van UnCloud Festival. Het zwart-witte grafische beeld is van veraf herkenbaar. Bovendien blijkt het op allerlei manieren toepasbaar: als logo, als entree, als blokkade op een trap, maar de mooiste is de projectie op het gebouw waar de expo plaatsvindt. Het Pieter Baancentrum mag in de spotlight. Want die voormalige gevangenis vormde de leidraad voor alle kunstwerken.