Film en theater komen samen in deze VR-film

De Nederlandse VR-film Ashes to Ashes duurt zo'n 10 minuten en ze vliegen voorbij. Voor de film werd een nieuw productieproces bedacht, met drie regisseurs.

Virtualreality is nu al een paar jaar in opkomst. Een echte doorbraak is er nog steeds niet geweest, al hoopten we stiekem dat dat vorig jaar zou gebeuren. Toen kwamen de drie belangrijkste en krachtigste VR-headsets op de markt, de HTC Vive, Oculus Rift en PlayStation VR. Daarvan werd Sony's PlayStation VR met ruim 900.000 exemplaren het meest verkocht, de andere twee halen dat aantal bij elkaar niet eens.

Daarmee lijkt VR vooralsnog een groter succes op mobiele platformen, zoals de Gear VR van Samsung (vijf miljoen verscheept) en Google Cardboard (zo'n 10 miljoen verscheept). Dit zijn goedkopere oplossingen waarbij je smartphone het beeld levert om een VR-ervaring te bieden. Je kunt er voornamelijk video's mee kijken, waarvan er een paar al best de moeite zijn.

Ashes to Ashes

Op 16 maart verschijnt een nieuwe korte Nederlandse VR-film: Ashes to Ashes. Je beleeft de film vanuit het oogpunt van een urn. Daarin zit de as van een overleden opa wiens laatste wens het was om met een explosie uitgestrooid te worden. In de film volg je de bijzondere acteursfamilie van opa die omgaat met deze wens. Het levert een droomachtige tien minuten op waarin de grens tussen fictie en werkelijkheid constant vervaagt. De filmmakers gebruikten een aantal slimmigheden tijdens de productie.

Ashes to Ashes is gemaakt door drie regisseurs met een andere achtergrond. Steye Hallema werkt al jaren aan VR-films bij Jaunt VR, Ingejan Ligthart Schenk is een ervaren theaterregisseur en Jamille van Wijngaarden maakte al eerder traditionele korte films en commercials. Dat lijkt overdreven voor een film van tien minuten, maar volgens Van Wijngaarden kwam het wel goed uit, omdat de taken werden verdeeld: "Je hebt tijdens de repetitie zes ogen op verschillende onderdelen van de set."

Eén take

De voorbereiding is misschien wel het belangrijkste onderdeel bij het maken van een VR-film. "Als de film eenmaal is begonnen met draaien, kun je alleen meekijken via heel kleine gaatjes in de muren of via cameraatjes in de set", zegt Ligthart Schenk. Extra lastig is het als de film in één take wordt geschoten, zoals Ashes to Ashes. Voor de opnames waren twee dagen gepland. Dat ging wel een paar keer mis, want met veertig mensen op de set was de kans groot dat iemand een keer verkeerd liep of over zijn woorden struikelde. In dat geval moest alles weer aan kant en precies zo worden neergezet als in het begin voor een nieuwe opname. "We hebben acht opnames gemaakt", zegt Van Wijngaarden. "Dat was het maximale wat paste in twee dagen. Er zaten er een paar bij die goed waren, daarvan hebben we uiteindelijk de beste gekozen."

Zoals altijd in VR kun je in de film 360 graden rondkijken. Het hele verhaal speelt zich af in een studio en de urn (daarmee ook de kijker) staat op een karretje die over een rails door de studio rijdt. Niet alleen speelt het verhaal zich in een filmstudio af, dat was ook nodig voor de opname. Dat er drie regisseurs waren, kwam in dit geval goed uit. Iemand met VR-ervaring spreekt voor zich, maar de filmregisseur kon het beeld goed vangen en de theaterregisseur kon zich met verschuivende decors en choreografie bemoeien.

Dat wil overigens niet zeggen dat er helemaal geen problemen waren. Filmen in 360 graden betekent dat alles in beeld moet kloppen. "Je moet met zoveel rekening houden", zegt Ligthart Schenk. "Iedereen mist wel iets wat de ander dan weer ziet en iedereen moet constant worden bijgepraat over bedachte oplossingen."

Overal gebeurt iets

De film werd met 24 cameramodules gemaakt, waarvan de beelden via software aan elkaar werden geplakt om er een 360-gradenbeeld van te maken. Maar ook het geluid was belangrijk en een project op zich. Boven de decors staken vaak kleine GoPro-camera's uit om de positie van de acteurs vast te leggen. Die werden vervolgens in kaart gebracht op de computer, waar het geluid dan weer op werd aangepast. Tijdens het kijken zie je hierdoor niet alleen waar de actie is, maar valt het ook te horen. Omdat je in VR overal heen kunt kijken, is geluid vaak een belangrijke geleider om de aandacht van de kijker te trekken.

In Ashes to Ashes speelt het belangrijkste nog steeds recht voor je neus af, maar dat betekent niet dat je stil moet blijven zitten. "Je maakt ook een beetje je eigen verhaal", zegt Ligthart Schenk. "What you see is what you get, maar misschien is er nog meer. Je moet mensen niet dwingen, maar verleiden om mee te gaan in je verhaal. De één ziet iets gebeuren in het plafond, terwijl de ander wegkijkt. Er zit een vrij lange dansscène in en we merken bij screenings dat mensen op dat moment rond gaan kijken. Daar worden ze voor beloond, want het dansende meisje staat ineens overal."

Ashes to Ashes zit vol met slimmigheden en (meta-)grapjes. Het hielp volgens de makers dat het script specifiek werd geschreven voor VR, door Anne Barnhoorn (die een Gouden Kalf won voor Aanmodderfakker).

De film is vanaf 16 maart te zien via verschillende platformen, waaronder Jaunt VR, We Make VR en AVROTROS. De online verspreiding is bijna wel noodzakelijk. VR-bioscopen zijn er wel, maar daarmee bereik je niet de aantallen die je met een standaardbioscoop wel bereikt.

VR-films in opkomst

Overigens wint de VR-film wel aan bekendheid. Dit jaar werd zelfs een VR-film genomineerd voor een Academy Award. Het betreft hier de korte animatiefilm Pearl die door Google Spotlight Stories en Evil Eye Pictures werd geproduceerd. De film kun je gratis op HTC Vive en YouTube (360 graden en met Cardboard) bekijken. Op dit moment zijn de meeste VR-films rond de tien minuten, maar er wordt aan langere films gewerkt. Miyubi is daar een voorbeeld van. Die Oculus-productie duurt 40 minuten en gaat over een Japanse speelgoedrobot die in handen komt van een Amerikaans jongetje. De film moet binnenkort verschijnen.

Het is nog steeds zoeken naar de perfecte manier om een VR-film te maken, maar over de hele wereld wordt druk geëxperimenteerd. In Nederland zullen we daar de komende tijd vast ook meer van gaan zien. Ingejan Ligthart Schenk loopt al met ideeën rond voor nieuwe VR-films. "Het smaakt naar meer."