Uitlegparty: Tweede scherm

Uitlegparty: Tweede scherm

27-07-2012 13:54 Laatste update: 28-04-2018 16:38

Niet meer met het bord op schoot, maar met een tablet, smartphone of laptop. Het 'tweede scherm' kan tv kijken verrijken en interactief maken.

Steeds meer Nederlandse tv-programma's doen iets met het 'tweede scherm': de tablets, smartphones en laptops die kijkers al massaal gebruiken om te multitasken terwijl ze op de bank zitten en de tv aan hebben staan. Afgelopen weekend startte bijvoorbeeld weer Zomergasten met een tweede scherm-site op live.vpro.nl, dat tijdens de uitzending op het juiste moment extra achtergrondinformatie geeft over de fragmenten en een overzicht van alle tweets over het programma.

Het tweede scherm van Zomergasten biedt wat veel vergelijkbare sites en apps rond tv-shows ook hebben: een combinatie van extra informatie en inzicht in wat andere kijkers op social media schrijven. De achtergronden bij de fragmenten bevatten nog relatief veel informatie om te lezen, maar Zomergasten is dan ook 'slow tv'. Wat het programma niet heeft is echte interactie via het tweede scherm: kijkers kunnen geen invloed uitoefenen op de inhoud door bijvoorbeeld op fragmenten te stemmen.

De eerste programma's die smartphones, tablets en pc's inzetten om kijkers een stem te geven waren er afgelopen tv-seizoen in Nederland ook al. Zo konden kijkers de waarde van objecten schatten via het tweede scherm van Tussen Kunst & Kitsch of konden ze meedoen met de Nationale Wetenschapsquiz, de Spuiten & Slikken Quiz en de Nationale IQ Test van BNN of deelnemen aan de Postcodeloterij Miljoenenjacht. Paul de Leeuw komt vanaf 13 augustus met een tv-quiz, Game of Fame, waarbij de deelnemers via een webcam meedoen vanuit huis. Andere programma's met een spelelement laten kijkers participeren tijdens de uitzending, zoals The Voice en Wie is De Mol? De Thuiscoach-app van The Voice is al 600 duizend keer gedownload.

Het tweede scherm is ook te gebruiken om feedback van kijkers in de uitzending te verwerken. In aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen kan het tweede scherm ook een rol gaan spelen om live de mening van het publiek te peilen: hoe doet een lijsttrekker het in een debat? Of wat vindt Nederland van een bepaald standpunt? Actualiteitenprogramma's als Nieuwsuur, dat al langer een tweede scherm-site heeft, en het gezamenlijke 1 voor de Verkiezingen zullen dit soort toepassingen gaan inzetten de komende weken. Plannen voor meer 'tweede schermen' zijn er genoeg. De Vara wil speciale sites en apps inzetten tijdens De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman, maar nog niet aan het begin van het tv-seizoen.

Sport werkt ook goed voor het tweede scherm, bijvoorbeeld omdat er tal van statistieken zijn die niet in beeld komen tijdens het kijken. De Eredivisie Live Sidekick biedt tijdens de wedstrijd allerlei cijfers over het balbezit en de posities op het veld, de richtingen van passes en de schoten op doel. Ook zijn prestaties van spelers te vergelijken. De Sidekick-site geeft ook weer een overzicht van tweets per wedstrijd.

De NOS was rond live sportevenementen een van de eerste in Nederland met tweede schermen en registreerde in 2010 zelfs Tweedescherm.nl voor live verslag van de Tour de France en het WK Voetbal. Ook deze zomer werd die site gebruikt tijdens voetbal en wielrennen. De EK-duels van Oranje leverden al 90 duizend bezoeken aan Tweedescherm.nl op. Tijdens de Olympische Spelen biedt de NOS 13 live-streams aan via zijn site, maar geen speciale tweede scherm-informatie, meldt NOS' hoofd nieuwe media Lara Ankersmit. "Nee, er komt geen Tweedescherm, dit omdat er op de Olympische Spelen te veel sporten zijn."

Tweede scherm-toepassingen veranderen wat een vrij passieve activiteit was - hangen voor de buis - in een actievere bezigheid. Maar nog maar een klein deel van de kijkers is er enthousiast over. Bij BNN-programma's als de Nationale IQ-test en Ranking The Stars deden nog maar 3 tot 5 procent van de kijkers mee via het tweede scherm, terwijl dit al shows zijn waarbij de kijker actiever is betrokken. Aan de andere kant zijn dit wel tienduizenden actieve kijkers die tijdens het gebruik van die tweede schermen ook eerder geneigd zijn om het programma via tweets of Facebook-updates onder de aandacht van vrienden te brengen.

Toch vindt de baas van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), Henk Hagoort, dat omroepen niet te hard van stapel moeten lopen op tweede scherm-gebied. Volgens hem bleek uit onderzoek van de Stichting Kijkonderzoek dat minder dan 10 procent van de mensen die een smartphone, tablet of laptop gebruik tijdens het kijken ook echt iets opzoekt of doet wat met het tv-programma heeft te maken. Die lage aantallen zeggen nog niet veel. Het 'tweede scherm' is nog een nieuw fenomeen, en het aantal tablets zal de komende jaren nog verder groeien. En die tablet lijkt het meest geschikt voor gebruik als tweede scherm. Natuurlijk zullen kijkers ook altijd andere dingen blijven doen op hun apparaten.

De vraag is hoe het kijkers gemakkelijk genoeg is te maken om die tweede scherm-toepassingen te gaan gebruiken. Veel programma's gebruiken nu nog allemaal eigen webadressen en apps. Dat moet je allemaal maar weer invoeren of downloaden, vaak tijdens het kijken. De tweede scherm-ervaring rond een tv-programma is nu nog relatief veel werk. Er zijn technische oplossingen die het makkelijker willen maken om achtergrondinformatie te ontvangen tijdens een programma. Zo zijn er in de VS apps als Miso, IntoNow en GetGlue die extra informatie tonen op het juiste moment. Sommige apps doen dit zelfs als er on-demand wordt gekeken in plaats van live. Dat werkt met herkenning van uitgesproken woorden of onhoorbare watermarks, via de microfoon van een smartphone- of tablet-app. Zo weet het systeem waar in het programma je zit.

Ook in Nederland zijn er van dit soort algemene tweede scherm-sites. Kijkes.nl is bedoeld om in te checken in tv-programma's waarna je je vrienden op Facebook en Twitter kan laten weten wat je kijkt. Je kan er ook over meepraten via Twitter. De meest fanatieke Kijkes-gebruikers verdienen badges, net als bij Foursquare. De NPO overweegt nog een centrale tweede scherm-portal voor alle publieke omroepen.

Zo'n centraal tweede scherm voor Nederland is er al: Remotely.tv showt bijvoorbeeld automatisch alle tweets over programma's die nu in Nederland zijn te ontvangen. Dat doet de site middels herkenning van woorden in ondertitels en spraakherkenning. Remotely's algoritmes kunnen ook tweets zonder de juiste hashtags koppelen aan tv-programma's. De site kan ook automatisch Wikipedia-informatie, YouTube-filmpjes en nieuwtjes tonen over onderwerpen die worden genoemd in programma's. Kijkers hoeven dan niet meer de naam van een persoon te Googlen, ze kunnen hem eenvoudig aanklikken.

De reclamejongens hebben het tweede scherm ook ontdekt. Ze willen advertenties en commercials gaan aanbieden in de sites en apps die tijdens programma's worden gebruikt. De STER wil daar binnenkort al mee gaan experimenteren.

Het fenomeen 'tweede scherm' blijft niet beperkt tot tv-programma's. Ook films en games krijgen extra toepassingen op tablets of smartphones. Zo biedt Disney bij meerdere Blu Ray Discs al speciale codes waarmee apps zijn te downloaden die tijdens het kijken extra's kunnen tonen. Onder meer The Lion King en Tron: Legacy hadden zulke second screen-apps.

Zowel Microsoft als Nintendo zetten ook in op het tweede scherm rond hun spelcomputers. Microsoft brengt zijn systeem Smart Glass naar de Xbox 360 waarmee smartphones en tablets zijn te gebruiken voor het bedienen van allerlei opties in het spel. Nintendo's aanstaande Wii U heeft een controller dat het tweede scherm al in zich heeft: een touchscreen.

In navolging van Microsoft en Nintendo kunnen ook Apple en Google zich op deze trend gaan storten met hun interactieve tv-platformen. Apps voor Google TV zouden ook kunnen samenwerken met Android-apps en die nieuwe Apple-televisie biedt mogelijk ook nieuwe interactieve toepassingen. Wie denkt dat interactief tv kijken met behulp van tweede schermen beperkt blijft tot een paar programma's, kan het wel eens mis hebben.

Voorlopig is het nog veel geëxperimenteer met sites en apps die maar een klein deel van het publiek weten te vinden. Maar als de onderzoeken kloppen, zit al ongeveer twee derde van de tv-kijkers iets te doen op een ander scherm. Het moet alleen nog makkelijk genoeg worden om met die apparaten ook echt de kijkervaring te verbeteren. Anders is het prettiger om gewoon lekker onderuit gezakt te blijven kijken, met zo nu en dan wat Twitter, Facebook of Google tussendoor. Zenders, programmamakers en technologiebedrijven doen er in elk geval van alles aan. Stay tuned.