Wordt Apple's software net zo mooi als de hardware?

Hopelijk is het bij Apple gedaan met de leren randjes en digitaal biljartvilt nu Jonathan Ive de positie van Forstall overneemt.

Industrieel designer Jonathan Ive ontwierp voor Apple het gros van hun meest iconische producten. De iPhone, iPad, iPod, MacBooks en iMacs, allemaal komen ze uit zijn ijverige en topgeheime ontwerpstudio binnen Apple. Sinds maandag staat Ive plots ook aan het roer van de human interface divisie van Apple, toen het bedrijf Scott Forstall zowat royeerde. Tot maandag was Forstall het hoofd en gezicht van de iOS-divisie.

Druppel die de bestuurlijke emmer deed overlopen was kennelijk Forstall’s weigering de publieke excuses voor het tegenvallende Maps te ondertekenen. CEO Cook tekende het in zijn plaats, de rest is geschiedenis. Het internet reageerde verheugd op zijn vertrek; het zou ein-de-lijk gedaan zijn met het skeuomorphism.

Die eens onbekende design-term wordt in steeds meer iOS-apps toegepast. Het biljartlaken in Game Center, de glazen planken met foto-albums in iPhoto, de gestikt leren randjes in Agenda, een lopende cassetteband in Podcasts; allemaal skeuomorphism. En volgens de meute met fakkels en hooivorken lelijk, stom en nutteloos.

Hoe anders is de smetteloze reputatie van Ive. Nooit op het podium bij Apple productonthullingen maar altijd gezeten in een soort wit walhalla. Hij droomt zelf haast weg terwijl hij met charmante Britse tongval over chamfered bezels en aluminium vertelt. Ive is de ultieme perfectionist en als spiritueel decipel van Braun-ontwerper Dieter Rams ook functionalist. Dat lijkt praktisch haaks te staan op het skeuomorphism, hoopgevend voor velen.

Ive was nauw betrokken bij het ontwerp van de eerste versie van iOS. Een meer actuele blik op hoe software er onder Ive uit zou kunnen zien, vinden we in apps die eenzelfde Rams-achtige filosofie hanteren. Weer-app Weather Dial bijvoorbeeld, waarbij de makers zelf wijzen op Rams en Ive als inspiratie. De app ziet er op een iPhone inderdaad prachtig minimalistisch uit. Toch is ook hier wat skeuomorphism aanwezig: glans op een ‘ruitje’ voor de vooruitzichten, een wiebelend wieltje. Niet prominent, storend of negatief, maar het is het wel.

Is dit hoe iOS er onder Ive uit gaat zien?

To-do app Clear wordt ook vaak genoemd als baken van modern minimalisme. Geen knoppen, geen poespas. Je krijgt een leeg, zwart vlak dat je doormiddel van gestures met taken vult. Je ziet je taken en niets dan je taken. Apple’s (of Forstall’s) Herinneringen-app is het tegenovergestelde. Het ziet eruit als een notitieblok, inclusief leren omranding en lijntjespapier. Voordeel tegenover Clear: een blik en je weet direct wat de app is en hoe je ’m gebruikt, kun je van Clear dan weer niet zeggen.

Dat skeuomorphism heeft dus wel degelijk een functie. Door gebruik te maken van bekend ontwerp en nostalgie hoeven mensen weinig tot niks nieuws te leren. Door alleen maar te kijken, weten ze hoe iets nieuws werkt, door hints van wat al bestond. Nou kun je dat ook overdrijven; iedereen weet ondertussen hoe je een digitale kalender gebruikt—met of zonder gestikt leren randje en decoratieve papierscheur.

Maar dat gaat nu dus veranderen, toch? iTunes 11 is met een maand vertraagd, ik bedoel maar. Kan alleen maar omdat Ive er als verlosser een nieuwe blik op werpt, of niet dan? We gaan het zien. Ive maakt zich op gebied van hardware design tot op zekere hoogte ‘schuldig’ aan een vergelijkbare ontwerp-strategie. Althans, een deel van zijn ontwerp is een hommage aan of evolutie van Rams-design. Veel meer gedoseerd, veel meer afgewogen, dat wel.

En dat komt weer omdat Ive daar de tijd voor heeft. Dat wordt onderstreept door de Nederlandse grafisch ontwerper Sebastiaan de With, die in de jongste Bright ook wordt aangehaald. Zelf voormalig werkzaam bij Apple beschrijft hij op zijn blog de tijd en ruimte die Ive in zijn zoektocht naar perfectie krijgt.

Apple kan zich dergelijke termijnen veroorloven. Op gebied van hardware-design kennen ze geen gelijke. Op gebied van software en online-diensten des te meer. Gaat die kalme, gepassioneerde ontwerper het wel redden in die meedogenloze wereld waar voor streven naar perfectie haast geen tijd is?

Was Forstall juist niet daarom zo gehaat, en werd hij daarom niet juist met Jobs vergeleken? Even streng en nietsontziend en even gefocust op Jobs’ mantra ‘Real artists ship’. ‘Iedereen’ kan eindeloos schaven aan een product maar je hebt ballen nodig om een 1.0 versie van je software of online dienst uit te brengen. Forstall deed het meer dan eens, Maps bleek een fatale gok.

Maar laten we er voor het gemak even vanuit gaan dat Ive wel de benodigde flexibiliteit en realiteit bezit om niet alleen zijn smaakvolle stempel te drukken, maar dat vooral binnen een zelf gestelde strakke planning kan. Zal zijn eerste doelstelling zijn om skeuomorphism uit ‘zijn’ interface te verbannen? Weer haal ik De With aan, die denkt dat interface à la Ive dichterbij is dan we zouden vermoeden. De Muziek-app op de iPad doet erg denken aan de Braun SK 4, 5 of 6 platenspeler, naar ontwerp van Dieter Rams.

Als dat inderdaad een indicatie is, ben ik enthousiast benieuwd. Dat skeuomorphism is op zich zo slecht nog niet; je moet het alleen weten te doseren. Onder Forstall ging het richting kitsch, maar helemaal zonder is bepaald geen garantie voor schoonheid. Industrieel ontwerp en interface design onder leiding van één man moet haast wel voor eenheid zorgen. MacBooks en iPhones worden de laatste jaren steeds dunner, strakker, ongecompliceerder maar blijven bovenal stijlvast. Brengt Ive dat naar de interface, is hij zijn witte walhalla meer dan waard.