DRM interviewserie deel 1: Marco Raaphorst

Betaald downloaden met kopieer- beveiliging lijkt mislukt.

Hoe verder met online muziek? Bright interviewt drie deskundigen over DRM. Als eerste componist Marco Raaphorst.

In deel 1 van onze serie interviews over (het einde van) DRM praten we met Marco Raaphorst (38), componist en muziekmaker. Raaphorst is zelfstandige onder de naam Melodiefabriek, heeft een klein internetlabel (DisFish), werkt aan sites zoals die van het nieuwe Radio 6, schrijft voor Cirocco en De Nieuwe Reporter en won onlangs een Dutch Bloggie voor beste muziekblog.

'Telkens als er nieuwe innovatieve producten kwamen werd er gezegd dat de markt ten onder zou gaan. Maar het zorgt juist voor een stimulans.'

Hoe ga je als componist om met je eigen rechten?
Van bijna alles wat ik heb geschreven, ook in opdracht, heb ik nooit rechten weggegeven. Ook niet van sounddesigns, ik doe alles op niet-exclusieve basis. Dat gold zelfs voor de muziek die ik heb gecomponeerd voor het museumgedeelte van de Heineken Brouwerij, waar bezoekers zelf mee kunnen mixen. Dat was Creative Commons-maatwerk. Die muziek staat ook online. Ik ben niet aangesloten bij Buma/Stemra of andere rechtenorganisaties. Tot voor kort was het zelfs zo dat als je als Nederlandse artiest, aangesloten bij Buma/Stemra, je eigen muziek op je eigen site wilde zetten, dat je daarvoor moest betalen of toestemming vragen. Dat is toch gek?

Kan iedereen zomaar op jouw weblabel DisFish komen?
Zo ongeveer. Wij selecteren niet echt. Voordat we muziek vrijgeven luisteren we wel even of de bestanden in orde zijn. Maar we selecteren in principe niks. Er zitten best wat goede dingen bij. Veel electronica en ook redelijk wat rock.

Wat vind je van de tarieven die worden gevraagd voor het draaien van muziek in podcasts?
Het is vreselijk duur om legaal populaire muziek te draaien in podcasts. Ik ben voor een opdrachtgever bezig met het maken van een podcast voor mensen die willen joggen. Daarin wilden we ook populaire muziek draaien, maar als je daarover praat met de Buma dan zit je met allerlei voorwaarden en uiteindelijk zijn die bedragen gewoon te hoog voor kleine podcastprojectjes.

Je hebt natuurlijk rechtenvrije producties. Maar Creative Commons is als alternatief voor het standaard 'all rights reserved' nog niet echt doorgebroken?
Dat ligt eraan. Op sommige gebieden is het best aangeslagen. Bij foto's zie je dat op zo'n grote site als Flickr zeker een kwart van de foto's onder een CC-licentie valt. Ook bij weblogs gaat het redelijk goed. De Nieuwe Reporter en Sync maken er gebruik van. Maar het klopt dat Creative Commons vooral wordt geadopteerd door de niet-professionals. Onbekendheid van het grote publiek speelt daarbij nog steeds een rol. Ik startte vier jaar geleden met Creative Commons, misschien wel als eerste in Nederland. Er is wel degelijk wat bereikt, maar dit heeft tijd nodig.

In de muziekwereld kom ik nauwelijks Creative Commons tegen. Zijn muzikanten zo conservatief?
Dat verandert wel langzamerhand. Er worden soms verzamelcd's onder Creative Commons uitgebracht. En de remixsite CCmixter loopt ook goed. Daarop geven artiesten een paar nummers weg om te remixen door anderen. Ook een grote maatschappij als Warner Bros heeft daar eens aan mee gedaan. Ze geven dan een hit vrij om te mixen. Maar het klopt dat Creative Commons nog klein is in de muziekwereld.

Hoe kunnen muzikanten straks geld verdienen via internet?
Geld verdienen gaat alleen op voor de allersuccesvolste bands. Het gebeurt nog nauwelijks dat bands succesvol zijn met het verkopen van muziek op hun eigen sites. Je hebt toch een grote site nodig om aandacht te krijgen. Er zijn wel wat initiatieven als Sellaband en wat netlabels. Maar als je je aansluit bij iTunes krijg je veel meer bezoekers. Die rol van grote partijen zal in de toekomst wel wat minder worden. Een ontwikkeling als rss-feeds maakt het minder van belang om op een grote site te staan. Je moet alleen zorgen dat mensen zich abonneren op je feed. Er zijn hoopvolle initiatieven. Een klein internetlabel als Magnatune verkoopt muziek zonder DRM en dat loopt redelijk goed.

Zie jij kopieerbeveiliging op muziek verdwijnen?
Als het aan mij ligt wel. Het maken van een kopie is niet verboden, dat hebben we altijd gemogen en we betalen er ook voor. Er zijn immers heffingen op lege dragers. Het kon altijd al: kijk naar cassettedecks en videorecorders. Dat heb ik altijd gedaan. Telkens als er nieuwe innovatieve producten kwamen werd er gezegd dat de markt ten onder zou gaan. Maar het zorgt juist voor een stimulans. De oude techniek - cd's - wordt dan minder verkocht, maar geld verdienen met muziek kan nog steeds.

Intussen downloadt iedereen massaal op p2p-netwerken...
Uit onderzoeken naar p2p-downloaden blijkt ook dat vooral sociale factoren meespelen. Je downloadt van vrienden, of je krijgt aanbevelingen. Dat zorgt er alleen maar voor dat je meer nieuwe muziek hoort. En dat leidt vaak tot meer muziekaankopen en meer concertbezoeken.

Wat vind je van de prijzen van downloads?
Via internet zijn de kosten heel laag te houden, waarom vragen ze dan 99 eurocent of meer per nummer? Een track zou eerder 9 cent moeten kosten. Als dat de prijs zou zijn, zie je een veel grotere vraag voor betaalde downloads. Het is echt niet zo dat grote groepen mensen graag alles maar gratis van het net plukken. Nee, ze willen best betalen, maar dan moet het wel makkelijk en redelijk zijn. Dat is het nu niet. Kopieerbeveiliging schrikt tot nu toe een hoop goedwillende mensen af. Mensen worden zich bewust van de rampzalige gevolgen van DRM. Het is heel onhandig als je veel via iTunes hebt gekocht en dan een mp3-speler wilt kopen die die liedjes niet meer kan afspelen of je wilt ze op je mobiel zetten. Dat weerhoudt de meeste mensen van betaalde downloads.

Noem eens een negatieve ervaring die je zelf met DRM hebt gehad?
Neem nou zo'n kinder-dvd van mijn dochter over K3. Je moet bij het opstarten eerst naar urenlange disclaimers en waarschuwingen kijken. Je kan niet eens snel een liedje aanzetten. Die kinderen willen gewoon liedje nummer dertien zien zonder al die onzin ervoor. Ik heb het toch gekocht? Dan vind ik het heel normaal dat mensen dat ding hacken en het zelf gaan branden, om daar vanaf te zijn. Het is niet zo dat mensen het fijn vinden, of niks willen uitgeven aan muziek of films, maar ze hebben het gewoon te vervelend gemaakt.

Wat vind je van de kopieerheffingen?
Ik vind het kwalijk dat ik nog steeds thuiskopieheffingen betaal voor cdr's terwijl ik die vooral gebruik om spullen van mezelf op weg te branden. Telkens worden bij nieuwe dragers weer gedreigd met nieuwe heffingen. Maar de muziekindustrie heeft gewoon ontzettend veel mazzel gehad. Een boek is de content en drager in één. Maar bij muziek heb je altijd een drager nodig. En dus verkopen ze alle oude muziek die ooit op lp's stond, gewoon weer op cd's en nu weer via downloads. En telkens zou je daar dan weer een nieuwe heffing op moeten betalen?

Waarom zouden we die kopieerheffing niet gewoon kunnen toepassen op internetabonnementen?
Dat is wel een interessant idee. In principe kan je dataverkeer vrij goed te meten, maar dan zit je met de privacy van grote groepen mensen.

Of we verwerken het in de belastingen?
Waarom niet? Het is nu ook natte vinger methode met die heffingen. Kijk- en luistergeld bestaat niet meer, de publieke omroep wordt nu ook betaald uit belastinggeld. Probleem is dat dan wel alle Europese landen eenzelfde systeem zouden moeten hebben.

Wat is de rol van de platenmaatschappij nog in de toekomst?
Die rol wordt minder. Platenmaatschappijen verdienen niet aan advertenties, sites wel. Alternatieve distributiemethodes komen of van muzikant zelf of van de nieuwe platformen. Last.fm is erg gericht op muzikanten. Betaald downloaden? Anders geld verdienen omdat je site heel populair is, zoals reclame-inkomsten, en je ziet steeds vaker dat sites met contentmakers contracten aangaan over het meedelen in de inkomsten. Sponsoring is ook een goede oplossing.

Welke mp3-speler heb je zelf?
Ik heb er geen! Als ik niet thuis ben wil ik juist geen muziek aan mijn hoofd hebben. Koptelefoons zijn heel slecht voor je gehoor en dat is mijn belangrijkste bezit. Dus ik luister zo min mogelijk via earplugs. Ik krijg daar heel snel last van. Mijn vader van 73 jaar heeft trouwens wel een iPod. Thuis luister ik met Tripple P Piramids boxen.

Welke muzieksites bezoek je zelf?
Ik bezoek regelmatig bekende mp3-blogs, zoals Fluxblog of Scissorkick. Mp3'tjes beluister ik het liefst in Songbird. Ik gebruik ook Last.fm, waar DisFish laatst een harde schijf met muziek naartoe heeft gestuurd. En de beste webradio vind ik Soma FM.

Volgende week in deel 2: de Consumentenbond.