Crypto-valuta OneCoin is eigenlijk een piramidespel

OneCoin staat net als vele andere crypto-valuta in de belangstelling. Niet als serieus alternatief voor de euro, dollar of yuan maar als piramidespel.

Cryptovaluta zijn hot. Bitcoin breekt het ene koersrecord na het andere en sinds een paar weken lijkt een ware hype te zijn ontstaan rondom Ethereum. Wat ze gemeen hebben, is dat al die internetvaluta draaien op blockchaintechnologie en zich verzetten tegen (centrale) banken. Ware vrijheid en totale transparantie wacht ons als de banken worden weggenomen uit onze financiële systemen en een slim algoritme daarvoor in de plaats komt, zo luidt de belofte.

In de zee van alternatieve valuta komt ook OneCoin bovendrijven, en het heeft in alles de schijn tegen. Het is niet terug te vinden op Coinmarketcap. Mensen die er geld instoppen kunnen dat niet buiten het gesloten systeem om verhandelen en de ledenstructuur rondom de munt lijkt sterk op dat van een piramidespel. "Ik geloof hier gewoon in", zegt Natalie ter Haar. "Mensen die religieus zijn vragen we toch ook niet constant waarom ze geloven?" Vorig jaar zomer kocht zij een educatief pakket. Daarmee werd ze lid van OneLife, het netwerk met ledenstructuur dat rondom de cryptomunt is gebouwd, en kon ze OneCoin gaan gebruiken. 

Ze is nu marketing associate. Wat betekent dat ze nieuwe leden aanwerft en commissie krijgt over elke nieuwkomer die een pakket koopt. Het duurste pakket kost 27.500 euro, al kun je ook voor 110 euro of zelfs gratis starten. 3,1 miljoen mensen wereldwijd zijn inmiddels lid van OneLife, het aantal mensen dat in Nederland OneCoin gebruikt of is aangesloten bij OneLife is onbekend.

Strafrechtelijke onderzoeken

"Wij zijn echt heel anders dan Bitcoin", zegt Ter Haar. "Veel cryptocurrencies zijn beleggingsproducten geworden. Wij gebruiken ook blockchaintechnologie, maar zonder de anonimiteit en openheid die je bij Bitcoin hebt. Dat doen we zodat centrale banken ons in de toekomst kunnen accepteren." 

Het charmeren van officiële instanties om OneCoin te omarmen verloopt nog niet heel lekker. In Duitsland werden transacties met de online munt in april verboden. Ook mag het bedrijf daar geen promotie meer voeren. In veel andere landen lopen strafrechtelijke onderzoeken naar de bedrijven OneCoin and OneLife, die zijn gevestigd in Dubai en Belize.

Tot een criminele veroordeling hebben de onderzoeken nog niet geleid. Al heeft de Hongaarse Centrale Bank een half jaar geleden een waarschuwing uit doen gaan waarin het OneCoin een piramidespel noemt. De AFM nam eind vorig jaar een waarschuwing over van de Britse waakhond waarin de munt 'a fraud' wordt genoemd.

De term piramidespel valt constant rondom de bedrijfjes. Vermoedens die worden versterkt door het model van leden die commissie verdienen door het aantrekken van nieuwe leden. Daarnaast kunnen mensen die succesvol OneCoins 'minen' die niet uit het systeem halen en omzetten in euro's.

Bewust gesloten 

Waar bitcoins naar hartenlust verhandeld kunnen worden is dat bij OneCoins niet mogelijk. "Dat is bewust", zegt Ter Haar. "We zitten niet op de vrije markt. Dat willen we pas in het tweede kwartaal van 2018, als we daar eenmaal zijn kun je de coins verkopen."

Handelaren en cryptocurrencywebsites twijfelen of er überhaupt wel echte blockchaintechnologie achter het systeem zit. Hoewel niemand dat zeker lijkt te weten ontbreekt het in ieder geval aan voldoende vertrouwen om aan te nemen dat het er wel is.

Dat Ter Haar in 2018 geld kan onttrekken aan het systeem weet ze zeker. "Ik heb veel interviews gezien met Dokter Ruja en ik geloof haar. Ik ken ook mensen die haar hebben ontmoet." Dokter Ruja is de titel waaronder oprichtster Ruja Ignatova door het leven gaat. De Bulgaarse dame promoot haar platformen middels online seminars en is het boegbeeld dat mensen op de website tegenkomen.

"Wij houden het in de gaten maar kunnen niet echt toezicht houden omdat het geen financieel product is", zegt een AFM-woordvoerder tegen RTL Z. "Dit is meer aan het Openbaar Ministerie."

Kamerlid Henk Nijboer (PvdA) heeft vandaag vragen gesteld aan de minister van Financiën en minister van Veiligheid en Justitie.