Eerste indruk: Nederland van Boven
Vanaf grote hoogte wordt Nederland in een nieuwe crossmediale productie onder de loep genomen. Vanaf vanavond wekelijks te zien op Ned 1.
Naar Brits en Duits voorbeeld gaat vanavond een duizelingwekkende tv-serie van start: Nederland van Boven. Het crossmediale project biedt een spectaculaire blik op ons land. We zien letterlijk en figuurlijk het grotere plaatje, waardoor ritmes en patronen van ons dagelijks leven zichtbaar worden. Helicopterbeelden in HD worden afgewisseld met geanimeerde infographics. Op de site kan de kijker zelf datasets loslaten op Nederland, bijvoorbeeld wat de veiligste plekken zijn in ons land afgemeten aan de kans op blikseminslag, ontvlambare locaties en de aanrijtijden van ambulances.
Ik heb de eerste aflevering al kunnen bekijken die in het teken staat van 24 uur Nederland. De opening is sterk met een knappe animatie waarin te zien is hoe Nederland ontwaakt aan de hand van mobiel telefonieverkeer, een dataset afkomstig van Vodafone. Als in de Randstad de eerste mailtjes van de dag worden gecheckt en sms'jes worden verstuurd, ligt men in het noordoosten nog op één oor. Naarmate de ochtend vordert komt de mierenhoop, in de vorm van lichtpuntjes op de kaart van Nederland, tot leven om de hele dag actief te blijven.
We schakelen over naar het waterverbruik. Uit bed gaan we naar het toilet en stappen massaal onder de douche. Vervolgens gaan we naar ons werk of naar school. Een verkeersexpert is aan het woord over filevorming en we zien Carla aan het werk, de omroepster op Utrecht Centraal. Hier is opnieuw een fraaie animatie die laat zien wat het betekent om op het spoor het grootste knooppunt in het land te zijn. Als de scholen uit zijn, zien we kinderen en jongeren gaan sporten. We kijken mee bij Brinks, die van de geldtransporten, al krijgen we begrijpelijkerwijs geen inzage in de routes. Saillant: elke tien dagen is er een incident met een geldtransport en gaat op de centrale het alarm af.
Wat opvalt is hoe voorspelbaar we zijn in onze dagelijkse routines. Hoe geoptimaliseerd alles is en daardoor gevoelig voor storingen. Zo bewegen we ons steeds efficiënter voort over de snelwegen, door dichter op elkaar te rijden. Maar als er dan een incident is, dan loopt het verkeer ook helemaal vast.
Nederland van Boven is een boeiende spiegel. De helicopterbeelden leveren mooie plaatjes op en de animaties bieden een uniek inzicht. De presentatie zit net iets onder het niveau dan die van de BBC-productie Britain from Above uit 2008, maar Nederland van Boven is evengoed indrukwekkend. (NB: De presentator heeft hoogtevrees.) Het project is hier ook crossmedialer van opzet. De site is een knap staaltje vormgeving en datajournalistiek, mede dankzij de input van infographics-journalist Frédérik Ruys.
'Het is ons meegevallen hoeveel data we konden verzamelen', vertelt eindredacteur Jasper Koning. Naast Vodafone kwamen gegevens uit bronnen als het CBS, het KNMI en Alterra. Onder de grote steden blonk volgens Koning vooral Rotterdam uit met geodata, gegevens die goed van pas kwamen in aflevering 2 over handel en transport. Nederland van Boven past in deze tijd met initiatieven als Open Data, acties als Hack de Overheid en diensten als het Nationaal Georegister. Koning: 'De kunst was om uit de data de verhalen te halen.'
Nederland van Boven telt tien afleveringen op tv, waarin de telelens achtereenvolgens is gericht op de handel, vrijetijdsbesteding, natuur, water, wonen, het luchtruim en onder de grond. Voor de VPRO is dit het eerste 'grote' Ned1 programma met voor hun doen hoge targets. Dat is wennen voor ze, maar de beoogde 800 duizend kijkers zijn met deze serie volgens mij binnen handbereik. De eerste aflevering zie je vanavond om 22.20 op Nederland 1.