Nobelprijswinnaar: genetisch gemanipuleerde baby’s binnen 25 jaar

Jennifer Doudna, die in 2020 de Nobelprijs voor scheikunde won samen met collega Emmanuelle Charpentier, verwacht binnen 25 jaar genetisch gemanipuleerde baby's. Het paar ontwikkelde CRISPR-Cas9, een techniek die het toelaat om genetisch materiaal aan te passen.

In 2012 publiceerden de twee wetenschappers een paper waarin wordt beschreven hoe een onderdeel van het afweersysteem van bacteriën kan gebruikt worden om de genetische code aan te passen. Sindsdien wordt de technologie gebruikt voor de ontwikkeling van geneesmiddelen voor allerlei genetische ziektes, diagnostische testen en betere gewassen. De technologie wordt zelfs gebruikt om de methaanuitstoot van de rijstteelt te verkleinen.

Hoewel de impact van CRISPR-Cas9 aanvankelijk klein was, begint de technologie nu echt op gang te komen. In 2018 gebruikte een Chinese arts de techniek zelfs om de genen van twee baby’s aan te passen, waardoor ze HIV-resistent zouden zijn geworden. Hoewel dat experiment illegaal was en de arts uiteindelijk de cel in moest, was dat volgens onderzoekers toch een 'ongelooflijk grote stap'.

Bijna onvermijdelijk

Doudna zegt in een nieuw interview met Bloomberg te walgen van die zet. Toch is de hoogleraar scheikunde aan de universiteit van Berkeley ervan overtuigd dat de technologie binnen enkele decennia wijdverspreid zal worden. Volgens Doudna wordt CRISPR nu bijvoorbeeld al gebruikt om de menselijke ontwikkeling beter te begrijpen. Daarbij worden experimenten uitgevoerd op vroege embryo's en in bacteriën.

Genetisch gemanipuleerde harten

Ze benadrukt dat die experimenten op een ethisch verantwoorde manier moeten worden uitgevoerd. Door het tempo waarmee de techniek zich ontwikkelt zou het volgens haar onvermijdelijk zijn dat CRISPR-Cas9 gebruikt zal worden om mensen genetisch te manipuleren. Doudna pleit daar zelf niet voor, maar ze acht de kans dat het gaat gebeuren heel groot.

Voordat het DNA van baby’s op een veilige en verantwoorde manier kan worden aangepast, zal de technologie gebruikt worden om ziektes te bestrijden. Zo zegt Doudna bijvoorbeeld dat er veel interesse is om CRISPR-Cas9 in te zetten tegen kanker. Ook zou de techniek zijn te gebruiken om de longen of het hart aan te passen.

"Er zijn veel bedrijven die worden opgericht en heel veel academische onderzoeken die worden uitgevoerd. Ik kan zelfs niet bijhouden welke publicaties er elke dag bijkomen", zegt Doudna.

Katten hypo-allergeen

Zo kondigden onderzoekers deze week nog aan de technologie te gebruiken om te proberen HIV permanent te genezen. De technologie wordt bijvoorbeeld ook gebruikt om te onderzoeken of katten hypo-allergeen kunnen worden gemaakt. 

Volgens Doudna zal de waaier aan ontwikkelingen er binnen vijf tot tien jaar al toe leiden dat er veel toepassingen op de markt komen. "We gaan genetisch gemanipuleerde planten en gewassen zien. CRISPR-Cas9 zal op iets langere termijn ook gebruikt worden voor preventieve geneeskunde." Daarbij zullen mensen die bijvoorbeeld aanleg hebben voor Alzheimer naar de dokter kunnen gaan om het gen dat de ziekte veroorzaakt uit te schakelen. "Dat zal niet volgend jaar gebeuren, maar in de volgende 25 jaar is het best mogelijk."