Meer klachten over slimme deurbel bij privacywaakhond, 'men voelt zich bespied'

Er hangen honderdduizenden slimme cameradeurbellen en andere slimme camera's in Nederland. Tot ergernis van veel andere Nederlanders, die hun grondrecht op privacy in het gedrang zien komen: het aantal klachten neemt toe.

In 2023 kreeg de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) in totaal 1050 telefoontjes van bezorgde burgers, met het vermoeden dat een camera(deurbel) in hun buurt meer filmt dan toegestaan. Dat meldt de Volkskrant. Een jaar eerder waren dat nog 800 telefoongesprekken. En dat is nog een relatief laag aantal klachten, als je ze afzet tegen het totale aantal cameradeurbellen in ons land: 1,2 miljoen vorig jaar, bekerende marktonderzoeker Multiscope.

En ook al hebben veel Nederlanders dus zo'n bel of camera aan hun huis hangen, zijn die misschien helemaal niet goed afgesteld. Je mag namelijk niet zomaar doorlopend de openbare weg filmen. "Privacy is een grondrecht", aldus AP-voorzitter Aleid Wolfsen. "Maar doordat het hele land nu volhangt met particuliere camera’s, wordt dat recht continu geschonden."

Wat mag er dan eigenlijk wel?

Met een slimme camera of cameradeurbel mag je je eigen grondgebied filmen. Je mag daarbij in principe geen delen van de openbare ruimte filmen, tenzij dat echt niet anders kan – en dan moet het alsnog zo min mogelijk zijn. Een strookje van de openbare stoep om je achterdeur te kunnen bewaken bijvoorbeeld.

In de praktijk let bijna niemand daar op, ziet AP. De toezichthouder probeert Nederlanders bij klachten eerst te wijzen op regelgeving en stuurt soms ook aan op onderling overleg tussen buren. Waar mogelijk komt de toezichthouder ook zelf langs, maar door capaciteitstekort en de vele klachten komt AP daar nu niet aan toe. Maar toen de waakhond wel langs kwam, bleek dat 'het gros van de videodeurbellen er illegaal hangt'. Ze filmen dan alsnog een deel van de openbare ruimte, terwijl dat dus niet mag.

Ga ook maar na: een standaard videodeurbel filmt bijna recht vooruit en zolang je recht aan de openbare weg woont, is het filmen van die weg praktisch onvermijdelijk. Daarmee is een videodeurbel eigenlijk alleen legaal te gebruiken voor mensen met een voortuin of oprit.

Vaker rechtszaken om camera's

Door het gebrek aan capaciteit lopen camera-ergenissen tussen buren steeds vaker uit op rechtszaken. In 2023 gebeurde dat zeker 38 keer, meldt de Volkskrant op basis van openbare vonnissen op rechtspraak.nl. "Dit is voor mensen heel belastend en het kost de samenleving geld", zegt Wolfsen. "Handhaving zou beter zijn."

En de politie doet er ook niks aan, want daar komen de slecht afgestelde camera's eigenlijk wel goed van pas, bleek vorig jaar al. Particulieren kunnen hun camera's bij de politie registreren, die bij geval van misdrijven dan de beelden op kan vragen. Gemiddeld vraagt de politie 5000 keer per jaar zulke beelden op: dat kunnen beelden van iemands achtertuin zijn waar een dief doorheen rent, maar ook gewoon van de openbare weg – onrechtmatig gefilmd dus.

En de beelden worden in rechtszaken alsnog regelmatig gebruikt, ook als een camera dus eigenlijk meer filmt dan is toegestaan. Zulke camerabeelden werden gebruikt in 5.500 rechtszaken tussen oktober 2020 en oktober 2023 een rol, blijkt uit een brief die demissionair minister Dilan Yesilgöz in oktober naar de Kamer stuurde. "Om die reden ben ik blij met de groei van het aantal particuliere camera’s dat bij de politie is geregistreerd", schreef de demissionair minister destijds.

Politie trekt handen er vanaf

Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens zegt in de Volkskrant te vermoeden dat politieagenten ten onrechte denken dat eigenaren van videodeurbellen niet in overtreding zijn. "Dat het in de rechtszaal als bewijs kan worden gebruikt, wekt de schijn dat die camera’s daar rechtmatig hangen, terwijl dat niet zo is."

De politie bestrijdt dit volgens de krant, en 'benadrukt dat het aan de rechter is om te bepalen wat wel of niet als bewijsmateriaal mag worden gebruikt'. Ook wijst de politie erop dat het de taak van de autoriteit is om de privacywetgeving te handhaven.

Meer smart home en download de Bright-app, nu ook voor Android, en natuurlijk voor iOS.