Wat is Dolby Atmos en wat heb je er aan?

Hoe werkt de audiotechnologie Dolby Atmos? En welke opties zijn er om dit in je huiskamer te ervaren?

Dolby heeft een aantal van de bekendste audio-technieken in de geschiedenis ontwikkeld. Na labels als Dolby Stereo, Dolby Digital en Dolby Surround zie je nu steeds vaker Dolby Atmos. Net als veel Dolby-technieken vond Atmos zijn oorsprong in de bioscoopzaal.

Atmos is simpel gezegd een veel geavanceerdere versie van Surround. Er worden extra kanalen toegevoegd, vooral voor geluiden die over de luisteraar heen gaan. Zo moet je het gevoel krijgen dat je in een bol van geluid staat, waar surround-sound vooral een horizontale ring van geluid is.

Dolby Atmos is daarmee een uitbreiding op de 5.1- en 7.1-systemen die kennen van thuis, met één subwoofer en vijf of zeven speakers rondom. In bioscopen ondersteunt Atmos tot wel 64 speakers, die rondom het publiek geplaatst worden van onder onder de vloer tot aan het plafond. Het Atmos-systeem kan in totaal 128 verschillende audio-tracks aan, allemaal met eigen metadata. Zo kunnen sound directors van films optimaal aangeven welke geluiden op welke manier uit welke speakers moeten komen.

Thuis is zo'n hoeveelheid speakers zowel niet praktisch als nodig. Atmos werkt thuis daarom met een opzet die extra speakers toevoegt aan de 5.1- of 7.1-opstelling. Dat kan op een aantal manieren.

Met bestaande systemen

Wie al een hoogwaardig surroundsysteem heeft, kan dat uitbreiden met plafondspeakers. Dat kunnen er twee voor zijn, of twee voor en twee achter. De hele set moet dan worden aangesloten op een versterker die met Atmos overweg kan.

Zo'n opstelling met plafondspeakers is het summum voor thuiskijkers. Natuurlijk zijn er ook volledige Atmos-sets te koop, compleet met vijf of zeven speakers voor rondom, twee of vier speakers voor aan het plafond en één of twee subwoofers. Zo'n optimale instelling is wel veel werk om te installeren en kan met hoge prijzen voor de speakers en de versterker al snel een paar duizend euro kosten.

Afketsend geluid

Gelukkig zijn er ook oplossingen voor wie geen speakers aan zijn plafond wil hangen. Zo zijn er setjes met speakers die schuin naar het plafond zijn gericht. Het geluid ketst via het plafond naar beneden en simuleert dan het volle, omringende geluid dat je met plafondspeakers zou krijgen.

Ook daar zijn weer verschillende opties, afhankelijk van wat voor opstelling je al hebt. Zo zijn er fabrikanten die losse speakertjes verkopen voor bovenop bestaande luidsprekers. Ook zijn er twee-in-één-speakers, met een luidspreker die naar voren is gericht en eentje richting het plafond.

De methode met geluid via het plafond heeft niet de voorkeur van de fijnproever, maar werkt zeker. Het geluid dat van het plafond kaatst laat net als plafondspeakers extra kanalen horen. Zo klinkt een overvliegend vliegtuig ook echt alsof het over je heen raast.

Soundbars

Ook complete Atmos-geluidssets met opwaarts vurende speakers kunnen nog aardig aan de prijs zijn. En misschien heb je helemaal geen ruimte in je huiskamer voor zo'n omvangrijke opstelling. Is er ook een betaalbare en compacte manier om van Atmos te genieten?

Ja, in de vorm van Atmos-soundbars. Daarbij wordt de definitie van Atmos wel een beetje opgerekt. Verschillende fabrikanten hebben soundbars met Atmos-ondersteuning uitgebracht, die meestal bestaan uit een soundbar met twee of drie voorwaartse speakers, twee opwaartse speakers die het geluid via het plafond kaatsen en een subwoofer. Vaak hebben die sets de mogelijkheid om uitgebreid te worden met twee achterspeakers, zodat je al met al de Atmos-surround-ervaring benadert.

Voor de purist zal zo'n Atmos-soundbar grenzen aan blasfemie. Je hebt immers niet de in totaal elf speakers om je volledig met geluid te omhullen, en dus ook niet genoeg speakers om alle Atmos-kanalen te laten horen.

Voor de gemiddelde gebruiker kan zo'n soundbar toch een hele opwaardering zijn van het geluid dat standaard uit een tv komt, of van het geluid van een verouderde surround-set. Nee, je krijgt niet de volledige Atmos-ervaring van een peperdure set. Maar je krijgt wel het verticale geluid, dat zelfs bij een enkele soundbar met een losse subwoofer beduidend voller klinkt dan bij een standaard soundbar of tv-speakers.

Net als bij alle Atmos-sets geldt ook bij de soundbars dat enige kalibratie nodig is. Bij de dure sets kun je daar zelfs iemand voor inhuren, bij de soundbars moet je veelal een simpel menu op tv doorlopen. Daar moet je informatie invoeren als de afstand van de speaker tot het plafond en tussen de speaker en de bank. Zet zo'n soundbar bij voorkeur zo dicht mogelijk aan de voorste rand van je tv-meubel en nooit in het kastje of te dicht onder de tv.

Welke films hebben Atmos-geluid?

Inmiddels zijn er al zo'n zeshonderd films met Dolby Atmos beschikbaar. Dolby biedt op zijn site een lijst met alle films die Atmos ondersteunen.

Veel recente Ultra HD Blu-rays hebben ingebouwde Atmos-ondersteuning. Daarnaast heeft Netflix een aantal films met Atmos-geluid. Voor digitale kijkers wordt de Apple TV 4K het meest complete systeem om Atmos-films te kijken. Het tv-kastje van Apple krijgt in september nieuwe software, waarmee Dolby Atmos-ondersteuning wordt toegevoegd. Wie al films heeft gekocht die straks ook Atmos-ondersteuning hebben, krijgt dan gratis een upgrade. Ook huurfilms op Apple TV bieden straks Dolby Atmos.

Daarmee blijft Atmos net zoals beeldtechnieken zoals 4K, HDR en Dolby Vision vooral iets waar de liefhebber met diepe zakken vol van geniet. De gemiddelde consument profiteert pas de komende jaren mee. De volle ervaring is voorlopig nog erg duur, maar ook het 'verwaterde' Dolby Atmos via soundbars biedt zeker voordelen ten opzichte van oudere speakersets en natuurlijk ook vergeleken met ingebouwde tv-speakers.

We testten de komende tijd meerdere speakers met Dolby Atmos. Volg ook ons YouTube-kanaal en like ons op Facebook om de video's en updates niet te missen.