Kruimeldief en zonnebril: wat jij aan de maanlanding hebt gehad

Vraag: als je alles wegdenkt wat door de ruimtevaart is uitgevonden, hoe zou het leven er dan uitzien? Antwoord: het leven dat we nu leiden, is ondenkbaar. "We hebben ontzettend veel aan de ruimtevaart te danken", zegt Rob van den Berg.

Van den Berg is directeur van de permanente ruimtevaarttentoonstelling Space Expo. "Veel dingen die we nu vanzelfsprekend vinden, komen uit de ruimtevaart." Een kleine opsomming: er zou geen smartphone zijn, geen Nike Air Max, geen kruimeldief – en klittenband was waarschijnlijk veel minder bekend geweest. 

Elke dag profijt

Het is morgen vijftig jaar geleden dat Neil Armstrong als eerste mens ooit een stap op de maan zette. Het was het resultaat van jaren heel hard werken en miljoenen dollars beschikbaar stellen. Maar profijt hebben we er nog iedere dag van, zegt Van den Berg. "De maanlanding is meer dan een prestigeproject gebleken."

Historisch moment in beeld: Armstrong zette 50 jaar geleden voet op de maan

Al die uitvindingen zijn niet los te zien van de ruimterace die gaande was tussen Amerika en Rusland tijdens de Koude Oorlog. Rusland won tot eind jaren zestig zo'n beetje elke slag. Eerste man in de ruimte, eerste vrouw in de ruimte, eerste ruimtewandeling. Maar de grootste uitdaging moest nog komen: de eerste man op de maan. 

Alles uitgedacht

Die missie werd begin jaren zestig aangekondigd door toenmalig president Kennedy. De knapste koppen werden bij de NASA bij elkaar gezet. En dat was niet voor niets: alles moest worden uitgedacht tot in detail. Van den Berg: "Hoe hou je de lucht zuiver in de capsule? Hoe ontwikkel je een goede luier waarin astronauten hun behoefte kunnen doen? Hoe zorg je dat de astronauten voldoende voedsel binnen krijgen?" 

Tien NASA-uitvindingen:

• Waterzuiveringssyteem: zodat astronauten water konden drinken. Nu veel gebruikt in zwembaden.
• Kruimeldief: om monsters te nemen op de maan.
• Oorthermometer: om de druk op het oor te meten.
• Isolatiemateriaal: voor de extreme temperatuurverschillen in de ruimte, nu veel gebruikt in woningen.
• Draadloze koptelefoon: zodat astronauten kunnen communiceren zonder handen en geen last hebben van draden. 
• Hydraulisch gereedschap: uitgevonden voor de Space Shuttle, maar nu gebruikt om mensen te bevrijden in zwaar beschadigde voertuigen.
• Anti-kraslens: zodat de helm van astronauten niet beschadigd kon raken, nu gebruikt in zonnebrillen.
• Computermuis: om de NASA-computers interactiever te maken.
• Babyvoeding: om genoeg voedsel binnen te krijgen voor langere tijd in de ruimte 
• CT-scan: uitgevonden nadat NASA technologie ontwikkelde om extreem gedetailleerde foto's te kunnen maken

Bron: NASA

Volgens sterrenkundige Anna Gimbrère moest de NASA van ver komen. Niemand had thuis een computer toen Kennedy zijn ambitie uitsprak, legt ze uit bij techwebsite Bright. "De allersnelste computer stond bij de NASA en was een villa vol met servers met een rekenkracht van een Tamagotchi." Een ogenschijnlijk onmogelijk opgave. Maar in de tien jaar is de ontwikkeling van de computer zo snel gegaan waardoor een maanlanding wel kon.

Matrassen

En dat was niet het enige: volgens Gimbrère heeft NASA inmiddels 7000 patenten op uitvindingen op zak en 1800 daarvan zijn spin-offtechnologieën die we dagelijks kunnen gebruiken. De uitvinding van traagschuim bijvoorbeeld: schuim dat, wanneer het wordt ingedrukt, langzaam weer naar de oorspronkelijke vorm terugkeert. Handig voor ruimtepakken, maar het wordt nu vooral veel gebruikt in matrassen. 

Deze technologieën danken we aan de ruimtevaart

De krasbestendige lenzen zijn nog een voorbeeld: op de maan moesten de astronauten immers kunnen zien waar ze lopen zonder dat de helm beschadigd raakte. Het soort glas wordt nu gebruikt in zonnebrillen. En zonder de ruimtevaart was er geen Nike Air Max. De schoen werd bedacht door een man die eerder bij NASA werkte aan schoenen met een speciale veerkrachtige zool voor astronauten.

Sterke materialen

Maar de meeste uitvindingen spreken volgens Van den Berg minder tot de verbeelding. "Het licht maken van sterke materialen voor bijvoorbeeld hogedruktanks of gasinstallaties, bijvoorbeeld. Ook interessant zijn managementmethodes die zijn ontwikkeld omdat ineens aan duizenden slimme mensen leiding moest worden gegeven."

De NASA heeft door die ruimterace voor een stevige basis aan kennis gezorgd. En die kennis blijft zich maar doorontwikkelen, stelt Van den Berg. "Het is interessant om een ruimtevaartuig en astronauten minutieus te ontleden. En dan zie je allerlei dingen die op een of andere manier nuttig zijn voor de maatschappij waarin we nu leven."

Waarom we terug naar de maan gaan: