Leestip: waarom we stiekem genieten van gemene comments online

Of het nou over Bridget en Monique gaat of een ‘vete’ tussen Kate en Meghan: we love gossip. Hoe gemener hoe verslavender, zo lijkt het. Journalist Katy Kelleher legt in The Guardian uit waarom we ons zo graag verliezen in roddel en achterklap – zeker als het over andere vrouwen gaat.

Om 3:00 uur 's nachts door comments scrollen op Reddit? Het was niet ongebruikelijk voor Katy Kelleher. Haar ogen gleden soms uren langs duizenden ongezouten meningen en epistels met gemeen commentaar. Zo leest ze bijvoorbeeld ellenlange discussies over de kandidaten van The Bachelor. Hun kledingkeuzes worden afgebrand en ook hun gezichten zijn voer voor kritiek. Zo wordt er eindeloos gedebatteerd over wie er wel of geen fillers gebruikt, en vastgesteld dat 'kandidaat x' sowieso botox heeft gebruikt.

Sinds de geboorte van haar baby brengt de Amerikaanse journalist haar nachten al scrollend door, terwijl ze wakker is om borstvoeding te geven. "Terwijl mijn dochter drinkt, voed ik mezelf met een berg online puin die bestaat uit woede en jaloezie."

Succesvolle vrouwen

Het valt haar op dat de online haatzaaierij vrijwel altijd wordt weggezet als 'onschuldig'. Onder het mom van: het is maar een sneer, heus niet meer dan een terechte grap. En ze heeft het gevoel dat het commentaar vooral gericht is op vrouwen die succesvol en geprivilegieerd zijn. Alsof ze het daarom zouden verdienen om – van achter een computerscherm – even goed op hun nummer te worden gezet.

"De anonieme sneren zijn af en toe best grappig, en soms zelfs interessant", vindt Kelleher. "Maar vrijwel altijd zijn ze vooral heel gemeen. En ik ging er volledig in mee."

Fysieke impact

Maar je wordt absoluut niet een gelukkiger mens van de ellende van anderen. Na een paar maanden van negatieve reacties lezen, merkte de journalist dat haar nachtelijke activiteiten online ook een negatieve uitwerking hadden op haar lijf. "Ik liep met opgetrokken schouders en mijn spieren waren constant aangespannen", schrijft ze in het opiniestuk. "Ik realiseerde me dat ik me ziek voelde doordat ik zoveel tijd doorbracht online. (…) Ik kreeg zelf steeds vaker gemene gedachten over de mensen op m'n beeldscherm en in mijn eigen leven. Dus ik ben ermee gestopt."

Een verademing, maar Kelleher vraagt zich alsnog af af waarom het zo verdomde lekker voelt om al die roddels en gemene opmerkingen te lezen over bekende influencers, schrijvers en actrices.

Misschien hoort het bij een grotere online trend, waarin trollen, hate-reads en dogpiling de boventoon voeren. Al lijkt het in sommige gevallen wel héél persoonlijk, zeker wanneer er hele subgroepen worden gewijd aan één persoon – waar mensen uren doorbrengen om ieder detail van zijn of haar leven onder de microscoop te leggen en te bekritiseren.

Eeuwenoud verschijnsel

Sociale media maken het misschien makkelijker om massaal te genieten van andermans leed, maar het fenomeen is allesbehalve nieuw. Zo bestond er in de 18e eeuw een activiteit genaamd 'brûler les chats', oftewel het verbranden van katten. En ja, dat was echt zo vreselijk als de naam doet vermoeden. Mensen kwamen bij elkaar om levende dieren op te sluiten in een net of ton. Vervolgens werd het ding in z'n geheel op een 'vreugdevuur' gegooid. Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar de mensen die erbij waren, ervaarden gezamenlijk plezier bij het leed van de beestjes.

Er werd in die tijd zelfs een woord bedacht voor het gelukzalige gevoel dat voortkwam uit deze pain-watching en horror-witnessing: schadenfreude. Historica Tiffiany Watt Smith schreef een heel boek over het fenomeen. Volgens haar beleeft schadenfreude nu haar hoogtijdagen dankzij de opkomst van het internet. Máár het hoeft niet per se negatief te zijn, legt ze uit. 'Onze emoties vormen samen een grote hoop, dus het is mogelijk om blijdschap te voelen over iemands pijn, en tegelijkertijd empathie te voelen'.

Verslavend

Zoals de likes op je foto en positieve bevestiging onder je eigen post verslavend werken, zijn de negatieve comments – over anderen – dat ook. Zoals die online 'takedowns' en sneren over bekende of succesvolle vrouwen dus.

Hoewel schadenfreude verklaarbaar is, en in sommige gevallen zelfs begrijpelijk, vindt Kelleher dat de negatieve berichten online meer weg hebben van sadisme. "Mensen kijken niet alleen onschuldig toe, ze zijn een actief onderdeel van andermans leed."

Ze vraagt zich af waar de grens ligt. Als je het voor iemand opneemt online, loop je tegenwoordig het risico zélf slachtoffer te worden van haatdragende berichten. Kelleher ziet de groepen als een moderne 'brûler les chats', gevuld met evenveel vuur als blijdschap.

Maar er is ook goed nieuws, want we hebben wel degelijk controle over onze mate van schadenfreude. Je kan er bijvoorbeeld voor kiezen om je energie ergens anders in te steken. Gewoon uitloggen en niet meer naar alle negatieve comments kijken, zoals Kelleher zelf deed. De afkeer en afgunst voor anderen wordt dan stukje bij beetje vervangen voor meer empathie en begrip.

Benieuwd naar het hele verhaal van Kelleher? Dat kun je lezen via deze link. En dan kom je er ook achter welke hobby ze heeft opgepakt nu ze niet meer urenlang door alle negatieve comments op Reddit struint.