Filmreview: Tenet moet je voelen

Donderdag gaat de eerste grote film van 2020 eindelijk in première. Trekt scifi-thriller Tenet het publiek weer de bioscoop in?

De 25e James Bond No Time To Die. Disney’s Mulan. Wonder Woman 1984. Allemaal bioscoopfilms met grote budgetten die deze zomer kassuccessen hadden moeten worden, maar door de coronacrisis zijn uitgesteld. Dat geldt ook voor Tenet, de nieuwe film van Christopher Nolan die zich met Memento, de Batman-trilogie, Inception, Interstellar en Dunkirk tot een van de belangrijkste Hollywood-regisseurs van zijn generatie heeft opgewerkt.

De oorspronkelijke release van TEnet stond gepland voor medio juli, maar toen waren de meeste bioscopen wereldwijd nog dicht. De bioscopen zijn hier inmiddels weer open, zij het met minder capaciteit, maar druk is het bepaald niet. Gaat Tenet weer publiek naar de filmzalen trekken?

Tijdens de persviewing van Tenet in EYE in Amsterdam, waar veel recensenten op afkwamen, ben ik de enige in de zaal met een mondkapje op tijdens de voorstelling. Er is voldoende afstand tussen beschikbare zitplaatsen en een mondkapje is niet verplicht. Maar met circa honderd man 2,5 uur in een afgesloten zaal naar Nolans nieuwste kijken maakt me toch voorzichtig. Ik wil bovendien testen hoe het is om zo’n lange film met een mondkapje op te kijken. Ik kan je zeggen, dat is prima te doen. Vanaf de openingsscène vergeet je namelijk dat je ’m op hebt, want Tenet kent een vliegende start.

Inversie van tijd

Tenet is een sciencefiction-thriller waarin de niet nader genoemde protagonist, gespeeld door betrekkelijke nieuwkomer John David Washington, in dienst van de CIA de wereld moet redden van een catastrofe waar corona bij verbleekt. De aanstichter, een Russische oligarch slash wapenhandelaar (Kenneth Branagh in vorm), heeft daarbij de beschikking over een bijzonder wapen: tijdreizen. Correctie: de inversie van tijd. In gewoon Nederlands: omgekeerd. De personages proberen het fenomeen geduldig uit te leggen in de film, maar kappen het op een gegeven moment af door te zeggen: ”Probeer het niet te begrijpen, je moet het gewoon voelen.” Alsof Nolan tegen de kijker zegt: beleef nu vooral de film, de theorie en de discussie komen achteraf wel op internet.

Beleven valt er voldoende. Zeker als je film in een IMAX-theater ziet of, nog beter, de 70 mm versie van de film. (Dat kan momenteel alleen bij EYE in Amsterdam en in Kino in Rotterdam. In december opent Het Filmhuis in Den Haag zijn eerste 70 mm zaal.) Het camerawerk van Hoyte van Hoytema is wederom magnifiek. De muziek van Ludwig Göransson is heftig. De actiescenes zijn echt (lees: geen CGI) en spectaculair. Maar raakt deze film je ook?

Verwarring

Ik zat als kijker in een spagaat. Enerzijds voelt de film nogal vlak. Good guy, bad guy, een mooie vrouw die gered moet worden (terwijl de toekomst van de hele mensheid op het spel staat), veel actie, zelfs James Bond kent meer diepgang tegenwoordig. Anderzijds voel je vooral verwarring, door het gegoochel met de tijd. Je brein wil het plot begrijpen maar dat wordt je naarmate de film vordert, het tempo wordt opgeschroefd en je de climax voelt naderen alsmaar moeilijker gemaakt. Nolan raadt je zelfs af om de implicaties van inversie proberen te begrijpen tijdens de film. Maar waarom speelt die inversie dan de hoofdrol?

Is de verwarring hetgene dat ik dan moet voelen? Ik stond inderdaad te tollen op m’n benen toen ik weer buiten was. Ik voelde me net die tol aan het einde van Inception, waarvan de kijker niet te zien kreeg of ie zou stoppen met draaien of niet. (Tenet is trouwens niet de sequel van Inception, ondanks vele speculaties vooraf.)

Weinig bevredigend

Als dat Nolans doel is, dan is hij daar met Tenet in geslaagd. Verwarring is echter een nogal banaal gevoel en weinig bevredigend bovendien. Zo zelfs dat de personages de kijker moeten vertellen wanneer de climax voorbij is en de wereld gered. Ik voel me liever vervuld na het zien van een film. Goede cinema biedt catharsis, een zuivering van de ziel. Dat biedt Tenet niet. Tenet is een grote film maar geen grootse.

Mocht je desalniettemin snakken naar het zien van een sensationele film op het grote scherm, dan kan ik je Tenet van harte aanraden. De grote projectie, het overweldigende geluid dat je voelt trillen in je stoel, die ervaring heb ik gemist. Hey, misschien bedoelde Nolan het wel letterlijk.

Erwin van der Zande, hoofdredacteur Bright