'AIVD gebruikte omstreden software om telefoon Taghi te hacken'
De AIVD zet de omstreden spionagesoftware Pegasus van het Israëlische NSO Group in. De inlichtingendienst gebruikte de software onder andere om de telefoon van Ridouan Taghi te hacken. De software is omstreden omdat overheden er ook oppositieleden, activisten en journalisten mee hebben bespioneerd.
Het gebruik van Pegasus door de AIVD wordt gemeld door vier bronnen aan de Volkskrant. Tot nu toe was niet duidelijk of Nederland de Pegasus-software van de NSO Group gebruikte. Taghi's advocaat Inez Weski noemt de hacksoftware in een reactie aan de krant een 'buitenwettelijk technisch middel'.
Pegasus wordt niet alleen door overheidsdiensten gebruikt om terroristen en criminelen mee op te sporen, maar is ook ingezet om oppositieleden, activisten en journalisten te bespioneren. Formeel verbiedt NSO dit soort gebruik, maar het bedrijf doet volgens critici te weinig om misbruik daadwerkelijk tegen te gaan.
Het kabinet-Rutte III sprak in 2017 in het regeerakkoord af dat de Nederlandse politie alleen hacksoftware mag inkopen bij leveranciers die niet aan dubieuze regimes leveren, maar die beperking gold niet voor inlichtingendiensten. Toen Pegasus werd gebruikt om Taghi op te sporen was hij voortvluchtig en hield hij zich schuil in het buitenland. Inlichtingendiensten hebben de mogelijkheid om zelfstandig onderzoek te doen in het buitenland.
Omtzigt doet onderzoek
"Ik wil weten binnen welk kader Pegasus is ingezet, tegen welke categorieën personen, en hoe het toezicht is georganiseerd. Ook wil ik weten wat de premier van het gebruik van Pegasus door Nederland vindt", zegt Kamerlid Pieter Omtzigt tegen de Volkskrant. Omtzigt doet als rapporteur van de Raad van Europa onderzoek naar de spionagesoftware.
De AIVD beantwoordt vragen over het gebruik van Pegasus niet. De NSO Group wil vanwege contracten over geheimhouding niet bevestigen of de Nederlandse geheime dienst een klant is. Het bedrijf beweert ook niet te weten hoe en wanneer Pegasus wordt ingezet door klanten.
Telefoon leegtrekken
Met Pegasus is het mogelijk om de smartphone van een doelwit ongemerkt binnen te dringen om die persoon te bespioneren. In feite kan de technologie het hele apparaat leegtrekken: van de contactenlijst en de agenda tot chatberichten en de gps-gegevens. Het zou ook mogelijk zijn om stiekem de camera en microfoon te activeren.
Apple en WhatsApp zijn rechtszaken tegen NSO gestart en de Verenigde Staten hebben het bedrijf op een zwarte lijst geplaatst.
Steeds meer gevallen in Europa
Ook in de Europese Unie duiken steeds meer voorbeelden op van omstreden gebruik van Pegasus. Zo leidde de inzet van de software in Spanje onlangs tot een rel, nadat bekend werd dat prominente leden van de onafhankelijkheidsbeweging van Catalonië doelwit waren. Onder andere regiopresident Pere Aragonès zou zijn afgeluisterd. Het leidde tot het ontslag van het hoofd van de Spaanse inlichtingendienst.
Ook leden leden van de Poolse oppositie zouden zijn gehackt met Pegasus. In België bleek de iPhone van onderzoeksjournalist Peter Verlinden besmet. In Hongarije waren ook journalisten doelwit, net als leden van de Europese Commissie en het Europees Parlement.