'Antispieksoftware Vrije Universiteit leidt tot discriminatie'

Een studente van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam heeft een klacht ingediend bij het College voor de Rechten van de Mens over de antispieksoftware bij online-tentamens. Ze vindt dat de VU haar heeft gediscrimineerd, doordat de verplichte software haar gezicht niet goed herkende door de donkere huidskleur.

Masterstudente bioinformatica Robin Pocornie heeft de klacht ingediend samen met het Racism and Technology Center. Pocornie voelt zich gediscrimineerd doordat de surveillancesoftware vaker zwarte personen niet goed zou herkennen. Dit leidde volgens haar tot extra stress bij de online-tentamens. "Door deze discriminatie op basis van huidskleur heeft de VU de student op zware achterstand gezet bij het afnemen van haar tentamens", aldus de klacht.

Extra lamp op gezicht

VU-studenten moesten tijdens de coronacrisis via internet hun tentamens maken. Ze waren verplicht de Amerikaanse surveillancesoftware Proctorio te gebruiken, die bedoeld is om fraude tegen te gaan. Het systeem gebruikt daarvoor een webcam of de camera's in computers.

Het lukte Pocornie tijdens een tentamen in eerste instantie niet om in te loggen, doordat de software haar gezicht niet goed detecteerde. Daardoor verloor ze kostbare tijd. Het inloggen lukte uiteindelijk pas nadat ze een extra lamp op haar gezicht had gericht. "Ze heeft de meeste tentamens moeten maken terwijl deze lamp direct in haar gezicht scheen. Dit heeft haar veel stress opgeleverd."

Hogere foutmarges

Uit een onderzoek naar de surveillancesoftware bleek dat het systeem veel hogere foutmarges heeft onder mensen van kleur. "Het is aangetoond dat de software die Proctorio gebruikt slechter is in het herkennen van zwarte en donkere gezichten dan in het herkennen van lichtere gezichten", stelt het Racism and Technology Center.

"Als het doel is om de integriteit en eerlijkheid van de examens te waarborgen, dan kun je dat natuurlijk niet doen met technologie die een bepaald deel van de studenten benadeelt", aldus woordvoerder Naomi Appelman.

VU vond 'geen aanwijzing'

"Wij betreuren het ten zeerste dat de student stress heeft ervaren door de inzet van het systeem", laat de VU in een reactie weten. De universiteit heeft bij een eigen onderzoek niet kunnen vaststellen dat de problemen werden veroorzaakt door de huidskleur van de student. 

"Er is geen aanwijzing gevonden dat de student bij de vijf toetsen in haar klacht meer technische belemmeringen heeft ondervonden dan andere studenten", aldus de universiteit. "Er zijn geen andere klachten van vergelijkbare aard door studenten gemeld."

De universiteit overweegt 'een aanvullend extern onderzoek' te laten uitvoeren. Ook doet een extern bureau onderzoek naar de manier waarop met de klacht van Pocornie is omgegaan. De Amerikaanse softwaremaker heeft nog niet gereageerd op de kwestie.

Rechter staat verplicht gebruik toe

Meerdere universiteiten hebben tijdens de coronacrisis antispieksoftware verplicht gesteld bij tentamens op afstand. Onder andere de Universiteit van Amsterdam, Universiteit Twente en TU Eindhoven gebruiken ook het systeem van Proctorio.

Het leidde tot kritiek van studenten, die zich zorgen maakten over hun privacy. Amsterdamse studenten spanden daarom vorig jaar een rechtszaak aan tegen de UvA. Het gerechtshof oordeelde dat de universiteit de surveillancesoftware tijdens online-tentamens mag verplichten. 

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) vindt dat onderwijsinstellingen moeten stoppen met het gebruik van dit soort programma's.